IN 1999 OP 8 SEPTEMBER NOG DE START VAN EEN HITTEGOLF!
HERFSTKLEUREN EN ZONNEVLEKKEN!
BIJZONDERHEDEN 8 SEPTEMBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERVERTELLER WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Voor extremen etmaal KNMI-stations en het weer een jaar geleden klik op onderstaande links:
temp/neerslag dag/nacht temp/neerslag/wind uren zon een jaar geleden: De Bilt
Maandag 8 september passeerde in de ochtend een regengebied en dat zat ook in de weersverwachting van de afgelopen dagen. Maar voor de “vroege vogels” op de maandagochtend was er ook al een waarschuwing dat het zo goed als zeker niet droog zou blijven. Zo begon maandagochtend met morgenrood en wat zegt de Volksweerkunde: “Morgenrood brengt water in de sloot”! Ook was er rond zonsopkomst al een regenboog zichtbaar en daarvan zegt de Volksweerkunde: “Een regenboog op de vroege morgen, brengt voor de boer waterzorgen”!
De bovengenoemde weerspreuken kwamen wel uit, maar neerslag van enige betekenis viel lang niet overal. In Borculo op het weerstation Borculo was de neerslaghoeveelheid niet eens meetbaar, minder dan 0,1 millimeter. Maar in Silvolde viel nog 2,2 millimeter en dat was ook de hoogste aftapping in de Achterhoek. Landelijk viel op het KNMI-station De Bilt nog 4,1 millimeter.
In 2024 in het etmaal van 8 september landelijk de laagste minimum-temperatuur 11,7°C en de hoogste maximum-temperatuur 25,1°C op respectievelijk de KNMI-stations Heino en Nieuw Beerta. De meeste neerslag viel op het KNMI-station Vlissingen met 3,4 millimeter en de meeste zonuren op het KNMI-station Eindhoven met 9,8 uur.
In 2024 op 8 september bereikten alle KNMI-stations de grens van 20°C voor een warme dag met de laagste maximum-temperatuur 20,8°C op het KNMI-station Vlissingen.
In 2023 in het etmaal van 8 september landelijk de laagste minimum-temperatuur 12,3°C en de hoogste maximum-temperatuur 31,4°C op respectievelijk de KNMI-stations Heino en Eindhoven. De meeste neerslag viel op de KNMI-stations Deelen, Hoogeveen en Leeuwarden met 0,1 millimeter en de meeste zonuren op de KNMI-stations Den Helder, Hupsel, Maastricht, Terschelling, Twente en Volkel met 12,5 uur.
In 2023 op 8 september in Borculo met 30,1°C een nieuw datumrecord voor de maximum-temperatuur, het oude stond op 27,7°C van 8 september in de jaren 2005, 2009 en 2021. In 2023 op 8 september in Borculo ook een nieuw datumrecord voor de zonuren met 12,7 uur, het oude stond op 12,6 uur van 8 september 2009 en 2021.
In 2023 op 8 september bereikten alle KNMI-stations de grens van 25°C voor een zomerdag met de laagste maximum-temperatuur 25,8°C op het KNMI-station Vlieland. In 2023 op 8 september de start van een hittegolf voor o.a. de KNMI-stations Eindhoven, Gilze-Rijen en Hoek van Holland. In België op 8 september 2023 de start van een landelijke hittegolf en daarbij is bepalend het station Ukkel. Het station Ukkel is het hoofdstation van België en daarmee vergelijkbaar met De Bilt voor Nederland.
Het KNMI-station De Bilt bereikte 8 september 2023 een datumrecord met 30,0°C, het oude datumrecord stond op 29,5°C van 8 september 1911.
In 2022 op 8 september 14°C als laagste minimum-temperatuur op de KNMI-stations Hupsel en Nieuw Beerta en de hoogste maximum-temperatuur 23,0°C op het KNMI-station Twente. Het KNMI-station Arcen kwam met 22,2°C tot de 99e warme dag op rij en de volgende dag lukte dat niet meer. In de nachtelijke uren naar 8 september 2022 viel op het KNMI-station Berkhout 16,6 millimeter en overdag 34,8 millimeter op het KNMI-station Leeuwarden. In Grou viel over het etmaal 66 millimeter en in Noordbergum 49 millimeter. In de ochtend van 8 september 2022 om 10 uur een 24-uursaftapping in Kreileroord en Wieringermeer 34 millimeter.
Begin september 2017 nog enkele jonge boerenzwaluwen in de stal bij Frans Sijmons. Het waren wel de jonge vogels van het laatste nest. Dit had Frans nog nooit meegemaakt dat er boerenzwaluwen waren in het begin van september. Voor Frans werd het wel tijd dat ze vertrokken, want de schuur en stal moesten schoongemaakt worden. Leuk om boerenzwaluwen in de schuur te hebben, maar ze maken er wel een bende van.
Een ander verhaal in september 2017 was dat van de merel, op veel plaatsen werden weinig merels gezien, er heerste een virus onder de merels afkomstig uit Afrika. Veel merels hebben dat ook niet overleefd.
– In 2021 de laagste minimum-temperaturen in de Achterhoek en Salland met op de KNMI-stations Hupsel en Heino 10,8°C. De hoogste minima in het zuidwesten van het land, de Veluwe en de regio Lauwersoog tot boven de 15°C. Het hoogste minimum op het KNMI-station Vlissingen met 17,4°C gevolgd door de 16,0°C op het KNMI-station Hoek van Holland. Overdag op 8 september 2023 een echte zomerdag in de herfstmaand september. Met veel zon tot landelijk van noord naar zuid rond 10 tot 12 uur in het hele land zomerse temperaturen van boven de 25°C. De hoogste temperaturen in de zuidelijke provincies met als topper 28,4°C op het KNMI-station Gilze-Rijen. De KNMI-stations Hupsel en Twente kwamen ruim boven de 25°C uit met respectievelijk 27,1°C en 26,9°C.
In 2021 met 28,4°C op het KNMI-station Gilze-Rijen landelijk de hoogste temperatuur sinds 27 juni toen het 29,1°C werd op het KNMI-station Arcen. Dat betekende dat september een hogere temperatuur afleverde dan de voorgaande maand augustus die niet hoger kwam dan 27,6°C van het KNMI-station Arcen op 15 augustus.
In Borculo in 2021 op 8 september toen met 27,7°C een evenaring van het bestaande datumrecord van 8 september in 2005 en 2009. Inmiddels is het datumrecord voor 8 september al weer hoger bijgesteld tot 30,1°C van 8 september 2023. Verder in Borculo een heldere dag met 12,6 uur zon in Borculo toen een evenaring van de zonnigste 8 september met 12,6 uur zon in 2009. Inmiddels is het datumrecord voor het aantal uren zon ook hoger bijgesteld met 12,7 zon op 8 september 2023. Voor Borculo was 8 september 2021 een heldere dag.
– In 2017 een nat etmaal van 8 september en dat begon al in de nachtelijke uren. In de nacht naar 8 september 2017 op het KNMI-station Berkhout 32 millimeter en overdag op het KNMI-station Schiphol 45 millimeter en vanaf middernacht viel daar 60 millimeter. In Borculo viel overdag op 8 september 2017 11,6 millimeter en een etmaaltotaal van 15,8 millimeter.
In Borculo op 8 september 2017 met 15,7°C de laagste maximum-temperatuur sinds 9 mei van dat jaar toen de temperatuur bleef steken bij 14,1°C. Daarmee voor Borculo een periode van 121 dagen waarbij de laagste maximum-temperatuur 15,7°C was en dat is de langste periode voor Borculo sinds 2006 die een periode had van 134 etmalen. In 2016 kwam Borculo in augustus al een keer onder de 15°C uit, in 2015 en 2020 al in juni. Sinds 1981 zijn er slechts drie jaren met een langere periode en dat was in 1999, 2006 en in 2018 met de langste periode van 144 dagen!
– In 2017 van 8- t/m 17 september viel in Goedereede 226 millimeter neerslag, in de 30 daagse periode vanaf 30 augustus viel er 292 millimeter.
Onderstaand figuur ging er bij liggen in september 2017! (bron foto: Clemens van Rijthoven)
BIJZONDERE SEPTEMBER-TEMPERATUREN
In 2016 op 8 september werd in Borculo met 27,6°C niet de warmste 8 september, dat bleef toen nog 8 september van 2005 en 2009 met 27,7°C. Maar inmiddels is het datumrecord voor 8 september 30,1°C en dat werd bereikt in 2023. Overigens de hoogste temperatuur voor september in Borculo is 32,
4°C van 13 september 2016 en 15 september 2020, daarvoor was dat lange tijd 30,7°C van 13 september 1999. In die maand september van 1999 kwam het op enkele plaatsen zelfs tot een hittegolf, zo ook in Borculo. Vanaf 8 september t/m 13 september 1999 zes dagen op rij van boven de 25°C waarvan ook nog drie tropische dagen van boven de 30°C.
In september kan de temperatuur al een flinke dagelijkse gang hebben, oftewel een vrij grote amplitude. Zo ging het KNMI-station Ell 8 september 2017 van 10,7°C als minimum naar een maximum van 28,3°C en daarmee een amplitude van 17,6°C. Op 8 september 2012 ging het KNMI-station Ell van 7,9°C als minimum-temperatuur naar 26,7°C als maximum-temperatuur, daarmee een temperatuurverschil van 18,8°C.
In 2009 op 8 september ook nog een behoorlijke amplitude, oftewel dagelijkse gang van de temperatuur. Zo ging de temperatuur op het KNMI-station Ell van een minimum van 8,7°C naar een maximum van 30,3°C en daarmee een sprong van 21,6°C. Die 30,3°C was ook de hoogste temperatuur van september 2009.
In september 1911 ging het inmiddels opgeheven KNMI-station Winterswijk op 2 september van 7,7°C naar 31,9°C en daarmee een verschil 24,2°C. Op 8 september 1911 in Winterswijk van 7°C naar 31,7°C met een verschil van 24,7°C en op 12 september 1911 van 5,6°C naar 28,8°C met een verschil van 23,2°C.
Ruim honderd jaar geleden op 8 september 1911 ging de zomer in september volop door. Op 2 en 8 september 1911 werden in het midden en zuiden van Nederland middagtemperaturen tussen 31°C en 34°C gemeten. Opvallend waren de grote verschillen tussen dag en nacht. Vanwege de langdurige zomerdroogte viel het met veel gewassen tegen. Aardappelen en suikerbieten stonden er verdroogd en verschrompeld bij.
Hieronder nog een foto van kalebassen en pompoenen, ook in de omgeving Borculo weer rijkelijk aanwezig. Foto gemaakt door ondergetekende.
HERFSTKLEUREN
Bij veel boomsoorten beginnen de bladeren al te verkleuren. Verkleuringen van de bladeren heeft o.a. te maken met het korten van de daglichtlengte. Beneden de 10 uren is het voor een bladverliezende boom of struik niet meer rendabel om blad aan de boom te hebben hangen. Bomen hebben namelijk bladeren nodig om voedsel te maken. Na een sombere regenachtige periode, bijvoorbeeld in augustus, is de lichtopbrengst voor de bladeren niet toereikend waardoor de verkleuring vroeger dan normaal kan begonnen. Ook de maanstand heeft invloed op het verkleuren en het verliezen van het blad. Bij wassende maan is bij planten de energie naar boven gericht: groei en bloei. Na volle maan is de groei van de planten naar beneden gericht: rijping en zaadvorming. De wortels geven een signaal af aan de plant om de bladsteel te voorzien van een afsluitende kurklaag. Die afsluitende kurklaag groeit sneller naarmate de temperatuur zakt. Lage temperaturen hebben invloed op de snelheid van groeien van het kurklaagje. Dus de combinatie met frisse nachten en afnemende maan zorgt voor bladval.
Op onderstaande foto bladverkleuring die we de komende tijd wel weer meer zullen zien, foto gemaakt door ondergetekende!
September is nu een week oud en bij enkele boomsoorten beginnen de bladeren al te verkleuren. Normaal krijgen de bomen pas eind september, begin oktober hun herfstkleuren en beginnen ze blad te verliezen. Normaal gesproken is het de eerste nachtvorst die de bladverkleuring goed in gang zet.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2022 op 8 september in Finland op uitgebreide schaal al vorst en dat was ook voor Finland bijzonder op zo’n grote schaal. Daarbij daalde de temperatuur op het vliegveld van Ylivieska naar -7,5°C.
Rond 8 september 2017 was het aan de andere kant van de Atlantische oceaan zeer onrustig en dat niet alleen met de orkanen. Mexico werd getroffen door een aardbeving met een kracht van 8.1 op de schaal van Richter.
Onderstaande foto maakte Ans Prinsen uit Meddo bij Winterswijk in de ochtend van 8 september 2015. In het verleden stond hier ook een grote boom, deze is gesneuveld maar de paddenstoel kwam toch terug.
In 2013 op 8 september kletsnat, in Losser viel vanaf de avond van 7 september tot 12 uur op 8 september 2013 ruim 53 millimeter neerslag. In De Lutte viel over dezelfde periode 45 millimeter en op het KNMI station Twente 44 millimeter aan neerslag. Het Groningse Bellingwolde kwam uit op 42 millimeter. Hoe verder oost in de Achterhoek hoe meer regen er ook daar viel. Van 12 uur tot 12 uur van 7- op 8 september 2013 viel in het Ruurlosebroek 24 millimeter en in Henxel bij Winterswijk 41 millimeter!
In 2012 op 8 september in Borculo de achtste droge dag op rij in Borculo. Daarmee was het toen de droogste start van september sinds 2004. In september 2004 viel in de eerste tien dagen geen druppel regen in Borculo.
Op 8 september 2011 een nat etmaal met de hoogste aftapping van de KNMI-stations in Hupsel in de Achterhoek met 17 millimeter. In Borculo viel toen 21 millimeter en daarmee was het jaartotaal opgelopen tot 639 millimeter. Het jaar 2011 was daarmee voor Borculo in de top 10 beland van natste jaren sinds 1981.
Onderstaande foto is afkomstig van Jannes Wiersema uit het Groningse Roodeschool en is van 8 september 2011, de foto zegt genoeg, kletsnatte landerijen. Helaas was het in 2015 niet beter en dat met name door het kletsnatte eind van augustus!
Op 8 september 2005 werd op het KNMI-station Ell met 29,6°C de hoogste temperatuur van september 2005 gemeten.
In 1999 op 8 september de start van een hittegolf op het KNMI-station Arcen vanaf 8- t/m 13 september met de hoogste temperatuur op het KNMI-station Arcen op 13 september met 31,1°C.
In 1975 op 8 september grondvorst op het KNMI-station Eelde met -0,6°C.
De laagste temperatuur voor 8 september op het KNMI-station De Bilt is 3,6°C uit 1967.
In 1939 op 8 september op het KNMI-station Maastricht een maximum-temperatuur van 29,2°C, deze temperatuur is de herleide temperatuur door de homogenisatie van data door het KNMI sinds 2016. Het KNMI-station Den Helder had een maximum-temperatuur van 25,4°C.
In 1934 op 8 september op het KNMI-station De Bilt tropisch met 30,4°C. Het KNMI-station Maastricht kwam tot 34,5°C en daarmee de hoogste temperatuur van september 1934. Door de homogenisatie van data door het KNMI is deze temperatuur van 34,5°C herleid tot 33,4°C. Op het inmiddels opgeheven KNMI-station Sittard liep de temperatuur op tot 34,1°C.
Op 8 september 1926 een ochtendaftapping over 24 uur van 24 millimeter in Hengelo (O) en Weert en in Almelo 23 millimeter.
ZONNEVLEKKEN
Eind 17e eeuw en begin 18e eeuw was er een vlekkenloze periode op de zon. Deze periode wordt ook wel het Maunder Minimum genoemd en dat viel samen met de Kleine IJstijd. In deze Kleine IJstijd was de gemiddelde temperatuur op het noordelijk halfrond van de aarde ongeveer 1°C lager dan normaal.
Een zonnecyclus heeft een periode van gemiddeld 11 jaar. Van 1645 tot rond 1715 een periode van rond 70 jaar waar zonnevlekken een grote uitzondering waren. Gedurende deze periode was de activiteit van de zon aanzienlijk lager en dat resulteerde dan ook in een koudere periode, de Kleine IJstijd. In deze periode werden slechts gemiddeld een 50-tal zonnevlekken geregistreerd. Normaal over een periode van 30 jaar is wel rond de 40.000 tot 50.000 zonnevlekken.
Hieronder een kaartje met het aantal zonnevlekken door de jaren heen van rond 1600 tot 1800. Duidelijk een minimum van rond 1650 tot rond 1700.
Gedurende de Kleine IJstijd was het werkelijk koud, er waren rivieren en meren die nooit dichtvroren en in de Kleine IJstijd gebeurde dat wel, en op lagere breedten waar normaal gesproken ook de sneeuw smolt gebeurde dat in deze periode juist niet. Halverwege de 17de eeuw was het zelfs zo koud dat de Baltische zee en de Thames in London geregeld dichtvroren. Het ijs op de rivier de Thames was zo dik dat er toen festivals op werden gehouden.
Het bovenstaande is natuurlijk wel interessant want er schijnt een verband te bestaan tussen het aantal zonnevlekken die zichtbaar zijn en het klimaat. Volgens de wetenschappers wordt het klimaat kouder bij weinig zonnevlekken en juist warmer bij veel zonnevlekken. Wel is het zo dat m.u.v. de winter van 1947 alle Elfstedentochten verreden zijn in een maand met minder dan 50 zonnevlekken! Maar U ziet het al, de strengste winter van de vorige eeuw is al een uitzondering, de winter van 1947. Met andere woorden, uitzonderingen bevestigen nog steeds de regel!