DIE “KALTE SOPHIE” KWAM DIT JAAR NIET OP BEZOEK IN NEDERLAND!
| MAANDAG 15 MEI 2023 KNMI-STATIONS – laagste temp. nacht: 4,1°C Terschelling tot 9,5°C Arcen – laagste temp. etmaal: 4,7°C Terschelling tot 9,3°C Arcen – aan de grond: 2,8°C Wijk aan Zee, 3,0°C Terschelling – hoogste temp.: 19,7°C Hupsel tot 11,8°C Terschelling – neerslag: nacht droog, overdag 5,1 mm Vlissingen – neerslag etmaal: 5,1 mm Vlissingen, 4,6 mm Westdorpe – zon: 8,4 uur Hupsel tot zonloos Berkhout, Westdorpe – hoogste windstoot 69 km/uur Wijk aan Zee – hoogste windkracht 7 hard kustgebied, IJsselmeer WEERSTATION-BORCULO |
EEN JAAR GELEDEN 15 MEI 2022 KNMI-STATIONS – laagste temperatuur: 3,6°C Nieuw Beerta tot 11,8°C Vlissingen – aan de grond: -1,5°C Eelde en o.a. 0,7°C Hupsel – hoogste temperatuur: 27,4°C Woensdrecht tot 16,3°C Lauwersoog – geen neerslag – zon: rond 14,5 uur Twente tot rond 9,5 uur Berkhout – hoogste windstoot 45 km/uur Vlieland WEERSTATION-BORCULO |
DATUMRECORDS 15 MEI BORCULO
maximum-temperatuur: 29,5°C in 1992 tot 9,5°C in 1991
minimum-temperatuur: -1,1°C in 2020 tot 14,2°C in 2008
natste dag: 10,5 mm in 1991
zonnigste dag: 15,1 uur in 1998
DATUMRECORDS 15 MEI KNMI-STATIONS
maximum-temperatuur: 31,3°C Twente in 1992 tot 5,6°C Maastricht in 1935
minimum-temperatuur: -2,9°C Eelde in 2020 tot 16,3°C Eindhoven in 1988
natste dag: 50,3 mm Eelde in 1994
BIJZONDERHEDEN (MAANDAG) 15 MEI
Volgens de Volksweerkunde in Nederland zijn de officiële IJsheiligen voorbij want die lopen van 11- t/m 14 mei. Voor 11 mei staat de eerste IJsheilige op de kalender en dat is Mamertius, daarna volgen Pancratius, Servatius en Bonifacius. Omdat drie het heilige getal is, rekent men in de meeste landen slechts drie (van de vier) tot de IJsheiligen. Er zijn landen waar Mamertius niet van de partij is. In andere landen is Bonifacius er niet bij. In Duitsland wordt er nog een vijfde aan het rijtje toegevoegd, namelijk “die Kalte Sophie” op de 15e mei. Op de 16e mei heeft men het er ook nog over “der Heilige Nepomuk”. Het is maar dat U het weet! In de nacht naar maandag kwam “die Kalte Sophie” niet op bezoek in Nederland.
Dit jaar kwamen de IJsheiligen in Nederland niet in actie. Dit jaar had Nederland meer last van de overvloedige neerslag, landerijen die in veel regio’s veel te nat waren voor de zware landbouwwerktuigen.
In 2022 het tegenovergestelde, de IJsheiligen waren in 2022 wel actiever en dat met name in het noorden en noordoosten van het land. Verder in 2022 in het hele land was de droogte die de aandacht trok en daar was men nog lang niet van verlost.
In 2022 in de nacht naar 15 mei de laagste minimum-temperaturen van 3,6°C en 4,1°C op respectievelijk de KNMI-stations Nieuw Beerta en Eelde. Aan de grond de laagste temperaturen van -1,5°C en 0,7°C op respectievelijk de KNMI-stations Eelde en Hupsel. Overdag met veel zon tot rond 14-15 uur van noord naar zuid over het land werd het nog een zomerse dag met de hoogste maximum-temperaturen van 27,4°C op het KNMI-station Woensdrecht en 27,3°C op de KNMI-stations Arcen en Westdorpe. Dit jaar aanzienlijk lager, na een nacht met de laagste temperatuur van 4,1°C op het KNMI-station Terschelling overdag de hoogste temperatuur van 19,7°C op het KNMI-station Hupsel. Daarmee i.t.t. 15 mei 2022 is het dit jaar nog wachten op de eerste zomers dag.
De datum 15 mei is gemiddeld de eerste dag waarop het KNMI-station De Bilt de 20°C haalt als maximum-temperatuur. De vroegste datum is 17 maart in 1990 en de meest late datum 31 mei in 1983. Voor het KNMI-station Maastricht ligt de eerste dag van 20°C gemiddeld op 13 april, de meest vroege datum is 18 februari 1920 en de meest late datum 27 mei 1978. In 2019 op het KNMI-station De Bilt op 7 april met 20,9°C de eerste warme dag, in 2020 op 6 april met 23,0°C de eerste warme dag, in 2021 30 maart met 21,3°C de eerste warme dag, in 2022 op 12 april met 20,6°C en dit jaar de eerste warme dag op het KNMI-station De Bilt op 4 mei met 22,1°C.
Voor meer info klik op: KNMI WEER WEERPLAZA
Weet U wat onderstaande foto voorstelt?
Bovenstaande foto is een sterretje in de ruit aan boord van het Internationale Ruimtestation ISS. Vanuit het ISS zie je wel meer sterretjes, maar niet van dit soort. Gelukkig kan het weinig kwaad zo’n sterretje die is veroorzaakt door de inslag van een kosmisch stofdeeltje en de speciale multi-gelaagde ruiten van het ISS kunnen heel wat hebben! Het wordt pas echt benauwd bij de inslag van deeltjes van meer dan een centimeter in doorsnede, waarmee apparatuur beschadigd kan raken of, erger nog, een barst kan komen in het beschermende schild rondom het ruimtestation. Maar zo’n klein sterretje als op bovenstaande foto, daar raken de astronauten niet door van slag.
– In 2021 op 15 mei in de stad Groningen nog een winterse bui waarbij het zo hard hagelde dat de straten tijdelijk wit kleurden.
– In 2019 in de nacht naar 15 mei op waarnemingshoogte geen vorst meer, wel grondvorst in het oosten, noordoosten en zuiden van het land. De laagste temperatuur van 1,1°C op het KNMI-station Nieuw Beerta en aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Eelde met -3,5°C. De KNMI-stations Hupsel en Twente hadden ook grondvorst met respectievelijk -1,2°C en -2,1°C.
– De nacht naar 15 mei 2012 volgens de Duitse Volksweerkunde ook de nacht van “die Kalte Sophie”! In de nacht naar 15 mei 2012 was er zeker sprake van kou getuige de -0,9°C aan de grond op het KNMI-station Twente. Op 15 mei 1973 een minimum-record voor het KNMI-station De Bilt met -0,2°C. Op het inmiddels opgeheven KNMI-station Dedemsvaart daalde de temperatuur toen zelfs tot -2,1°C.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries van de buxusrups die al heel veel schade heeft aangericht aan de buxus. De buxusrups is voor de mezen een lekkere hap, maar doordat met gif de buxus worden bestreden moeten veel mezen het bekopen met de dood.
MEI 2020 EEN VORSTIGE LENTEMAAND
In mei 2020 in de nacht naar 15 mei landelijk al weer de zevende nacht van de maand met vorst op waarnemingshoogte. Nog opmerkelijker was dat de nacht naar 15 mei de 34e nacht van de lenteperiode van 2020 was met landelijk vorst, daarentegen in de winterperiode daarvoor “slechts” 33 nachten met landelijk vorst!
Het KNMI-station Eelde was in de nacht naar 15 mei 2020 met -2,9°C voor de zesde nacht die maand de koudste plek van het land met een nieuw landelijk datumrecord. Het oude landelijk datumrecord stond ook op naam van het KNMI-station Eelde en wel met -2,3°C van 15 mei 1941. Aan de grond op het KNMI-station Eelde ook de laagste temperatuur met -7,5°C en dat is ook goed voor een nieuw landelijk record. De KNMI-stations Hupsel en Twente hadden op waarnemingshoogte respectievelijk -0,8°C en -1,8°C en aan de grond -3,6°C en -6,9°C.
Tot vorst op waarnemingshoogte kwam het met name in het midden, oosten en noordoosten van het land en regionaal in het oosten van Noord-Holland, westen van Friesland en zuidwesten van Brabant. Tot grondvorst kwam het in het grootste deel van het land m.u.v. het uiterste zuidwesten en uiterste zuidoosten van het land en de regio Lauwersoog. Het KNMI-station De Bilt had met een minimum van -1,2°C een nieuw datumrecord, het oude datumrecord stond op -0,4°C van 15 mei 1909 en 15 mei 1946. Voor het KNMI-station De Bilt was het ook de meest late vorstdag sinds 1973. In Borculo was het minimum op 15 mei 2020 -1,1°C en daarmee ook een nieuw datumrecord, het oude record voor 15 mei was 2,0°C van 15 mei 1995. Ook voor Borculo een nieuw decade-record, het oude record voor de tweede mei-decade stond op -0,9°C van 16 mei 1996.
Het KNMI-station Hupsel kwam in mei 2020 tot zeven vorstdagen. Dat is het grootste aantal vorstdagen in mei sinds 1941! In mei 1941 op de inmiddels opgeheven KNMI-stations Gemert en Winterswijk acht nachten met vorst en op het inmiddels ook opgeheven KNMI-station Wijster en het nog bestaande KNMI-station Eelde 11 nachten met vorst. Verder had alleen 1909 ook meer vorst in mei, namelijk negen vorstnachten op het KNMI-station Eelde.
BIJZONDERHEDEN 15 MEI
De barometer in vorm op 15 mei 2014 en ook in 2019 rond het midden van de maand. De barometerstand bereikte op het KNMI-station De Bilt in de ochtend van 15 mei 2014 om 9 uur een stand van 1035,9 hectopascal en dat is voor mei bijzonder hoog, in 2019 op 13 mei nog hoger tot rond 1040 hectopascal. Het KNMI-station De Bilt kwam op 15 mei 2014 tot 1036,6 hectopascal als hoogste uurgemiddelde barometerstand, daarmee voor 15 mei alleen in 1943 nog hoger met 1037,8 hectopascal. Over 24 uur kwam 15 mei 2014 uit op 1035,7 hectopascal en dat is het record voor 15 mei sinds 1901, gevolgd door 15 mei 1943 met 1033,2 hectopascal.
We zaten in 2019 rond deze tijd al enige dagen in zeer droge lucht, op 15 mei was de laagste luchtvochtigheid in Borculo 33%, dat was 13- en 14 mei daarvoor respectievelijk 33% en 38%. De lucht was in 2017 op 15 mei ook bijzonder droog, Borculo kwam op 15 mei 2017 rond 15.30 uur tot de laagste luchtvochtigheid van 29%. Voor Borculo de laagste waarde sinds 13 mei 2016 toen de laagste luchtvochtigheid 27% was. In mei 2019 bereikte Borculo een laagste luchtvochtigheid van 33% op o.a. 13 mei. In april 2019 op 19 april tot 24% als laagste luchtvochtigheid in Borculo. In mei 2020 was de laagste luchtvochtigheid in Borculo 28% op 9 mei, in april 2020 was dat 25% op 11 april, in april 2022 40% op 10 april en in april 2023 32% op 19 april.
De temperaturen lagen in de eerste helft van mei 2019 geruime tijd onder de 15°C, t/m 15 mei zeven dagen dat de temperatuur de 15°C niet haalde in Borculo. Over de hele maand uiteindelijk 21 dagen boven de 15°C, normaal voor Borculo is gemiddeld 24 dagen in mei boven de 15°C. Dit aantal loopt in Borculo voor mei uiteen van 30 dagen in de mei-maanden van 1993, 2008 en 2018 tot slechts 15 in mei 2010.
In mei 2020 totaal vier dagen onder de 15°C. In mei 2010 was dat nog erger. In Borculo op 8 mei 2010 slechts 13°C en dat was voor Borculo al weer de achtste dag op rij van onder de 15°C en die reeks zou nog oplopen t/m 15 mei! Met andere woorden, mei 2010 begon met 15 dagen op rij te koud voor de tijd van het jaar. De eerste decade van mei 2010 kwam in Borculo uit op een etmaalgemiddelde van 8,7°C, daarmee de koudste eerste mei-decade sinds 1991 die niet verder kwam dan 7,8°C. In 2019 kwam de eerste mei-decade uit op een etmaalgemiddelde van 8,8°C in Borculo, net wat hoger dan in 2010.
VERSCHILLEN EERSTE HELFT VAN MEI
Op onderstaande foto een blik op het Pompveld in het land van Heusden en Altena. Het gaat hier om het “Natura 2000 natuurgebied” dat open is af en toe voor publiek. Het is een prachtig gebied waarin ook de zang van de wielewaal is te horen en het gebied heeft een eigen waterhuishouding. Naast de wielewaal komen in het natuurgebied ook zeldzame vissoorten voor, zoals de bittervoorn, de kleine en de grote modderkruiper. Foto is gemaakt door Clemens van Rijthoven.
De verschillen in de eerste helft van mei kunnen van jaar tot jaar bijzonder groot zijn. In 2010 op 15 mei een maximum-temperatuur van 14,3°C in Borculo, dat was de hoogste temperatuur sinds 6 mei daarvoor toen het 14,9°C werd, maar nog steeds te koud voor de tijd van het jaar. In 2010 in mei t/m de 15e mei in Borculo wel 15 etmalen op rij met een maximum-temperatuur van onder de 15°C. Over de hele maand mei 2010 15 etmalen van onder de 15°C en dat is het hoogste aantal voor mei in Borculo sinds 1981. De meimaand van 1991 had over de hele maand ook 15 etmalen van onder de 15°C. Dan te bedenken dat de mei-maanden van 1993, 2008 en 2018 in Borculo slechts één etmaal van onder de 15°C hadden.
In 2008 ging het in de eerste helft van mei thermisch een stuk beter dan in 2010. Zo kwam er in 2008 op 15 mei een einde aan een serie van acht zomerse dagen op rij, acht dagen van boven de 25°C. En op die 15e mei 2008 lag de temperatuur met 24,5°C ook nog maar net onder de zomerse grens van 25°C. In 2010 in Borculo t/m 15 mei nog geen enkel etmaal van boven de 25°C.
In mei 2011 t/m 15 mei in Borculo vier etmalen van boven de 25°C. In 2012 in mei t/m de 15e mei één etmaal van boven de 25°C en in mei 2013 over de eerste 15 etmalen ook één etmaal van boven de 25°C. In mei 2014 t/m 15 mei nog geen enkel etmaal van 25°C of hoger. In mei 2015 over de eerste 15 etmalen één zomerse dag, in mei 2016 over dezelfde periode zes zomerse dagen, in mei 2017 nog geen zomerse dag, in mei 2018 zes zomerse dagen, in mei 2019 over de eerste helft ook geen zomerse dag en in mei 2020 en mei 2021 één zomerse dag. In mei 2022 in Borculo op 15 mei de tweede zomerse dag van mei en het jaar 2022, nu t/m 15 mei in Borculo nog geen zomerse dag.
Onderstaande foto’s maakte Ans Prinsen uit Meddo bij Winterswijk, daar ging het jongvee weer de wei in met Kerst 2015 bij een temperatuur van bijna 14°C. Hoezo december 2015 de wintermaand! In mei 2019 t/m 15 mei in Borculo zeven etmalen die de 14°C niet eens hebben bereikt! In mei 2020 t/m 15 mei drie etmalen die de 14°C niet haalden, over dezelfde periode in mei 2021 vijf etmalen, in mei 2022 t/m 15 mei nog geen enkel etmaal van 14°C en lager en nu in mei 2023 ook nog niet.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In april-mei 2018 viel het op dat het KNMI-station Lelystad opvallend vaak landelijk het warmste KNMI-station was. Dat had deels te maken met warmte-advectie boven de nog onbegroeide akkers en de aflandige windrichting. In april 1993 en in april 2007 was dat eveneens het geval.
De gemiddelde zeewatertemperatuur bij Den Helder was in maart 2018 2,8°C en daarmee 2,3°C kouder dan normaal. Maar in mei 2018 was de gemiddelde zeewatertemperatuur bij Den Helder 15,0°C en daarmee 2,7°C warmer dan normaal.
In 2017 in de nacht naar 15 mei kwamen de IJsheiligen toch nog weer op bezoek en wel op twee KNMI-stations, teweten Volkel en Hupsel. In de nacht naar 15 mei 2017 de laagste temperatuur van 3,6°C op het KNMI-station Deelen en aan de grond de laagste temperaturen op de KNMI-stations Volkel en Hupsel met respectievelijk -1,1°C en -0,8°C.
In 2018 op 15 mei sneeuwde het in de Alpen, op de Zugspitze viel 15 mei 2018 rond 30 centimeter sneeuw.
Op 15 mei 2016 kwam het bijna tot grondvorst op het KNMI-station Heino en landelijk was het de koudste nacht sinds 5 mei daarvoor toen het KNMI-station Heino 0,6°C had op waarnemingshoogte als minimum. In het Sauerland en de Ardennen viel nog natte sneeuw, in Nederland bleef het bij lokaal hagel.
In de nacht naar 15 mei 2015 bleef de deur voor de IJsheiligen voor de KNMI-stations nog net gesloten, maar dat scheelde niet veel met 0,4°C aan de grond op het KNMI-station Eelde. Maar in het Drentse Wijster kwam het wel tot grondvorst en wel met -1,3°C. Onderstaande foto maakte Arie Verrips tijdens een fietstocht door het Utrechtse groene hart op 15 mei 2015.
Het had in de aanloop naar Hemelvaartsdag en overdag op Hemelvaartsdag 2015 zelf behoorlijk gespookt in Duitsland met lokaal tornado’s en zware onweersbuien met hagel. Zo werd er in 12 uur tijd op 13-14 mei totaal 140.000 bliksemontladingen geregistreerd en daarvan bereikten 105.000 ook de grond. In de regio Freiburg viel hagel met een doorsnede van vijf centimeter.
Onderstaande foto is van Schwaben in Duitsland, daar kreeg men op Hemelvaartsdag bezoek van een tornado.
In 2014 in de nacht naar 15 mei op waarnemingshoogte net geen vorst met landelijk de laagste temperatuur op het KNMI-station Deelen met 0,1°C. Maar aan de grond opnieuw het bewijs dat de IJsheiligen voor de tweede nacht op rij nog aanwezig waren. In de zuidelijke helft van het land kwam het op uitgebreide schaal tot grondvorst met als laagste temperatuur -1,9°C op het KNMI-station Eindhoven. Ook de oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden grondvorst met respectievelijk -0,6°C en -0,8°C.
In 2012 in de nacht naar 15 mei toch nog bezoek van de IJsheiligen met -0,9°C op het KNMI-station Twente aan de grond. In de weerhut wel overal boven het vriespunt met als laagste temperatuur 2,2°C op het KNMI-station Twente.
Het neerslagtotaal van mei 2011 in Borculo t/m 15 mei was nog geen drie millimeter. Daarentegen in mei 2012 t/m 15 mei 44 millimeter.
In 1998 kwam op 15 mei een einde aan een bijzondere periode. In de periode 9 t/m 15 mei 1998 kwam in De Bilt een serie van zeven zomerse dagen voor, een record! Op 11 en 12 mei zelfs tropisch, net één dag te weinig voor de vroegste hittegolf. En dan te bedenken dat gedurende een periode van 21 dagen op rij, 5 t/m 25 mei 2003, op het KNMI in De Bilt geen temperaturen van 20ºC of hoger werden geregistreerd. Op 26 mei 2003 was het echter weer zover met op het KNMI-station De Bilt 20,2°C.
In 1982 op 15 mei op het KNMI-station Eelde een amplitude van 20,4°C en wel met een minimum-temperatuur van 5,8°C naar het maximum van 26,2°C.
In mei 1960 op het KNMI-station De Bilt van 15- t/m 22 mei in acht dagen slechts 7 uur zon en van 3- t/m 12 mei 108 uur zon.
Op 15 mei 1935 werd op het KNMI-station De Bilt slechts een maximum-temperatuur van 6,3°C. Voor het KNMI-station De Bilt altijd nog het datumrecord voor 15 mei. Door de homogenisatie van data door het KNMI is dit maximum sinds 2016 herleid tot 6,4°C.
Op 15 mei 1921 bereikte de krachtigste zonnestorm van de 20ste eeuw de aarde. Drie dagen lang beukte de zonnestorm op het aardmagnetische veld. Op 15 mei 1921 spitste de situatie zich toe en ontstonden op steeds meer plaatsen op aarde oncontroleerbare branden.
CANARISCHE EILANDEN
Rond half mei 2012 was het bijzonder heet op de Canarische Eilanden. Werd het 11 mei 2012 nog 30°C, op 13 mei 2012 werd op het vliegveld van Tenerife 38°C gemeten! Daarbij stond er ook een stevige zeer droge oostelijke wind die zeker niet helder overkwam. De lucht was verre van schoon en was een kwelling voor menigeen die al problemen had met de luchtwegen, we hebben het dan over de woestijnwind “La Calima”. Dit is een harde wind die stof en zand uit de Sahara naar de Canarische Eilanden blaast. Met deze hete en harde woestijnwind wordt hete en droge lucht vanuit de Sahara naar de Canarische Eilanden getransporteerd. Met deze hete wind kan de temperatuur zeer snel stijgen, zo steeg op Tenerife op 31 juli 2009 de temperatuur in een half uur van 32°C tot 43ºC en dat bij een luchtvochtigheid tot beneden 10%!
De Canarische Eilanden kent nog een bijzondere wind, de “Harmattan-Fall-Out”. De Harmattan is een van oorsprong Afrikaanse landwind, die als noord-oost-passaat waait tussen de 0° en 20° noorderbreedte. Deze treedt hoofdzakelijk op in de droge tijd en in de winter (december tot maart) en wordt door de zuid-west moesson opgevolgd. Als deze over de Sahara trekt, wordt er veel zand over de Atlantische Oceaan heen uitgeblazen. Het zand schijnt weer een positieve uitwerking te hebben op de planktongroei in de Oceaan, die de groei dan enorm laat exploderen. Het zand heeft dan de functie van een katalysator.
Op onderstaande foto ziet U een voorbeeld van een woestijnwind en in dit geval de “La Calima”.
