NOOIT EERDER WAS HET IN NEDERLAND ZO WARM IN SEPTEMBER ALS IN 2020 OP 15 SEPTEMBER!
DE TIJD VAN DE NAZOMERSE PERIODEN IS WEER AANGEBROKEN MET HET “OLE WIEF”, MAAR NOG GEEN INDIAN SUMMER!
| VRIJDAG 15 SEPTEMBER 2023 KNMI-STATIONS – laagste temp. nacht: 7°C Heino, Twente tot 17,3°C Vlissingen – laagste temp. etmaal: 7°C Heino, Twente tot 17,3°C Vlissingen – aan de grond: 3,1°C Hupsel en 4,1°C De Bilt, Ell – hoogste temp.: 24,2°C Westdorpe tot 19,7°C Terschelling – neerslag: nacht droog, overdag 0,1 mm Ell – neerslag etmaal: 0,1 mm Ell – zon: 11,7 uur Twente tot 9,8 uur Cabauw – hoogste windstoot 31 km/uur Terschelling – hoogste windkracht 4 kustgebieden, Waddengebied, IJsselmeer WEERSTATION-BORCULO |
EEN JAAR GELEDEN 15 SEPTEMBER 2022 KNMI-STATIONS – laagste temperatuur: 7,8°C Twente tot 16°C Hoek van Holland – aan de grond: 5,8°C Twente – hoogste temperatuur: 20,6°C Arcen tot 17,2°C Nieuw Beerta – neerslag: nacht 0,7 mm Lauwersoog, overdag 6,7 mm Lauwersoog – zon: 5,6 uur Leeuwarden tot 0,5 uur Hoek van Holland – hoogste windstoot 76 km/uur Vlieland WEERSTATION-BORCULO |
DATUMRECORDS 15 SEPTEMBER BORCULO
maximum-temperatuur: 32,4°C in 2020 tot 12,0°C in 1986
minimum-temperatuur: 5,5°C in 1990 tot 18,2°C in 2016
natste dag: 25 mm in 1998
zonnigste dag: 11,7 uur in 2007
DATUMRECORDS 15 SEPTEMBER KNMI-STATIONS
maximum-temperatuur: 35,1°C Gilze-Rijen in 2020 tot 11,7°C Twente in 1986
minimum-temperatuur: -0,1°C Deelen in 1971 tot 19°C Terschelling in 2016
natste dag: 54,2 mm Lauwersoog in 1994
BIJZONDERHEDEN (VRIJDAG) 15 SEPTEMBER
Evenals vorig jaar 15 september ook dit jaar op 15 september een warme dag voor veel plaatsen. Vorig jaar in Borculo met 21,1°C en dit jaar met 22,6°C. Landelijk dit jaar wel een hogere temperatuur dan vorig jaar op 22 september. Werd het vorig jaar met 20,6°C op het KNMI-station Arcen de hoogste temperatuur van het land, dit jaar deed het KNMI-station Westdorpe daar een schep bovenop met 24,2°C. Verder wel het verschil dat dit jaar meer KNMI-stations boven de 20°C uitkwamen, vorig jaar op drie KNMI-stations en dit jaar op bijna alle KNMI-stations een warme dag van 20°C en hoger. Alleen het KNMI-station Terschelling bleef met 19,7°C onder de warme grens van 20°C.
De datum 15 september is voor Nederland toch wel een datum met wat geschiedenis. Tot 2003 was 15 september de vroegste datum dat het tot vorst kwam op waarnemingshoogte in Nederland en dat was in 1971 op het KNMI-station Deelen en op de Landbouwuniversiteit Wageningen. Op het KNMI-station Deelen werd het toen -0,1°C in de weerhut. Aan de grond werd het toen op het KNMI-station Volkel -3°C. Maar sinds 2003 is 14 september met -0,3°C de meest vroege datum met de eerste vorst in de weerhut en dat werd ook gemeten op de Landbouwuniversiteit Wageningen.
Het jaar 1971 was zondermeer al vroeg met klompvorst, op 18 juli 1971 had het KNMI-station Rotterdam al -0,8°C aan de grond. En ook niet vergeten in 2019 op 4- en 10 juli grondvorst! Op 4 juli 2019 op de KNMI-stations Hupsel en Twente aan de grond respectievelijk -0,2°C en -1,6°C en op 10 juli op het KNMI-station Twente -0,7°C aan de grond.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in de Weerribben in de kop van Overijssel/deels Drenthe, een prachtig natuurgebied.
Het KNMI-station Arcen prolongeerde in 2016 op 15 september de hittegolf met de vierde tropische dag op rij en dat is wel heel bijzonder voor september. Vier tropische dagen op rij in september is in Nederland nog nooit eerder voorgekomen. Het KNMI-station Maastricht kwam in september 1947 wel tot vier tropische dagen, maar deze vielen niet op rij.
De KNMI-stations Ell en Maastricht kwamen in 2016 niet tot de derde tropische dag die nodig was voor een hittegolf. Daarmee alleen voor het KNMI-station Arcen in september 2016 een ware hittegolf!
Het KNMI-station De Bilt kwam op 15 september 2016 tot 29°C als maximum-temperatuur en daarmee toen een nieuw datumrecord, dat sneuvelde op 15 september 2020 met 31,4°C. Het oude record voor 15 september voor 2016 stond nog op 26,6°C uit 2006. Het etmaalgemiddelde kwam op 15 september 2016 in De Bilt uit op 22,6°C en dat was toen ook goed voor een nieuw datumrecord.
Borculo kwam op 15 september 2016 wel tot de derde tropische dag, maar kwam nog één zomerse dag tekort voor de reeks van vijf zomerse dagen op rij voor een hittegolf! Wel was de 30,2°C in Borculo toen goed voor een nieuw datumrecord, het oude record voor 15 september stond in Borculo op 26,5°C uit 2006. Het datumrecord toen van 15 september 2016 is ook op 15 september 2020 gesneuveld door de 32,4°C.
Om nog even in de sfeer van warmterecords te blijven, de eerste helft van september 2016 verliep recordwarm. Gemiddeld over de periode van 1- t/m 15 september in 2016 19,1°C op het KNMI-station De Bilt. Hiermee was het oude record van 18,6°C uit 1999 verbroken. Normaal is de gemiddelde temperatuur in deze periode ongeveer 15,2°C. Wat een verschil met 2017 over de eerste helft van september 2017 met rond 14,8°C op het KNMI-station De Bilt. Nu in 2023 staat het KNMI-station De Bilt over de eerste helft van september op een etmaalgemiddelde van rond 19,1°C en dat is gelijk met september 2016.
Borculo passeerde vrijdag de grens van 1500 uur zon in 2023 en daarmee staat 2023 tot op heden op een gedeelde vierde plaats in de lijst van meest zonnige jaren. Nog zonniger waren de jaren 2022, 2018 en 2003 en gelijk met 2020. De data van de grens van 1500 uur zon loopt voor Borculo uiteen van 13 augustus in 2022 tot 29 december in 2004.
Voor meer info klik op: KNMI WEER WEERPLAZA
Onderstaande foto maakte Peter de Vries van de mozaïkportretten in de straten van Wilhelminaoord.
– In 2021 op 15 september in de ochtend een 24-uursaftapping van 18,8 millimeter in Zoutkamp. Over het etmaal van 15 september 2021 viel in Heibloem 27 millimeter, in Doetinchem 20 millimeter, in Bredevoort 18 millimeter en in Ruurlo 15 millimeter.
– Het KNMI-station De Bilt had op 15 september 2016 een minimum-temperatuur van 17,7°C en daarmee nog een nieuw datumrecord. In de nacht naar 15 september 2016 nergens een tropennacht, maar het KNMI-station Den Helder zat er wel dicht tegen aan met 19,8°C. Overdag 31,4°C op het KNMI-station Arcen tot 26,3°C op het KNMI-station Terschelling, een zomerse dag in het hele land en dat voor september. Dat lukte in 2018 en 2019 niet op 15 september en in 2020 wel, want het laagste maximum op 15 september 2020 was op het KNMI-station Lauwersoog met 25,2°C. In 2021, 2022 en ook dit jaar geen zomerse dag op 15 september.
– Op 15 september 2012 bleef het droog in Borculo en daarmee bleef het jaartotaal staan op 552 millimeter neerslag. In 2007 had Borculo de 550 millimeter neerslag al op 15 juli te pakken en in 1996 pas op 7 november. In 2013 t/m 15 september 580 millimeter, over dezelfde periode in 2014 in Borculo 590 millimeter, in 2015 701 millimeter, in 2016 670 millimeter, in 2017 631 millimeter, in 2018 441 millimeter, in 2019 456 millimeter, in 2020 490 millimeter, in 2021 628 millimeter, in 2022 444 millimeter en dit jaar inmiddels 730 millimeter.
– Op 15 september 1994 regende het op het KNMI-station Eelde 23,8 uur en op het KNMI-station Stavoren 23,9 uur en dat is voor Nederland een zomerrecord. Op het KNMI-station Eelde viel die dag 50,1 millimeter en op het KNMI-station Stavoren 38,1 millimeter.
Het weerhuisje in Borculo stond vrijdag 15 september in het teken van mooi weer. Op onderstaande foto het weerhuisje met de heks en Hans en Grietje. Vrijdag 15 september stonden Hans en Grietje en de heks in de “deuropening” kijkend naar buiten wat het weer gaat doen. Zoals eenieder weet komt bij goed weer Hans en Grietje naar buiten en bij slecht weer de heks. De komende dagen komen Hans en Grietje ruimschoots naar buiten.
15 SEPTEMBER 2020 REGEN VAN DATUMRECORDS
In 2020 op 15 september overdag op weg naar record-temperaturen! Bestaande temperatuurrecords die het benauwd zouden krijgen waren o.a. de 33,6°C van het inmiddels allang opgeheven KNMI-station Sittard van 12 september 1919 als het bestaande decade-record. Verder voor het landelijk hoofdstation De Bilt het bestaande datumrecord van 29,0°C van 15 september 2016. Het landelijk septemberrecord van de nog bestaande KNMI-stations van 34,2°C van het KNMI-station Maastricht van 4 september 1929 zou het ook benauwd kunnen krijgen. Het maandrecord van september van 34,8°C van het inmiddels opgeheven KNMI-staton Buchten op 5 september 1949 en het bestaande landelijk datumrecord voor 15 september van 31,4°C uit 2016 van het KNMI-station Arcen kregen het benauwd.
Van de bovengenoemde temperatuurrecords overleefde er geen enkel september-record! Met 35,1°C op het KNMI-station Gilze-Rijen is dit nu het nieuwe datumrecord voor 15 september, het nieuwe decade-record en de hoogst gemeten temperatuur voor Nederland in september. Verder ook de eerste keer in de Nederlandse weergeschiedenis dat Prinsjesdag tropisch verliep met 30,3°C in Den Haag, want 15 september 2020 was het Prinsjesdag. Het KNMI-station De Bilt die de langste meetreeks heeft van Nederland bereikte met 31,4°C ook een nieuw datumrecord en september-record. Voor het KNMI-station De Bilt werd 15 september 2020 de meest late tropische dag ooit.
De KNMI-stations Hupsel en Twente hadden met respectievelijk 33,4°C en 32,1°C ook de hoogste september-temperatuur te pakken op 15 september 2020. Het oude record voor het KNMI-station Hupsel was 31,8°C van 13 september 2016 en voor het KNMI-station Twente was dat 32,0°C van 13 september 2016.
In Borculo met 32,4°C ook een nieuw datumrecord op 15 september 2020, het oude datum-record was 30,2°C van 15 september 2016. Verder een evenaring van het bestaande decade-record, want op 13 september 2016 werd het ook 32,4°C.
NAZOMERSE PERIODEN
Onderstaande foto is van een elektriciteitsmast in de omgeving Borculo, daar was het een drukte van belang van vogels op 15 september. Een najaarsvergadering voor de grote trek voor de komende winter?
De tweede helft van september is de eerste periode van het naseizoen waarin de nazomerse sferen weer op het weertoneel kunnen verschijnen. De nadruk op “kunnen”, want het is absoluut geen garantie dat de nazomerse sferen elk jaar passeren. Als ze allen langskomen dan kunnen we inderdaad op een prachtig naseizoen uitkijken. De volksweerkunde kent zo’n vijf nazomerse periodes en wel:
oudewijvenzomer (15-25 september), Sint Michielszomertje (rond 29 september), kranenzomer (rond 10 oktober), Lucaszomer (rond 15-20 oktober) en afsluitend het Sint Maartenszomertje rond 11 november.
De periode 15-25 september staat in de volksweerkunde ook te boek als de periode van de oudewijvenzomer. Maar dan moet het weer zich daar wel naar gedragen. Er gaan vele verhalen de ronde over het ontstaan van de oudewijvenzomer. Zo zou het ontstaan een afgeleide zijn van de Noorse mythologie waarin noodlotsgodinnen wevend of spinnend werden afgebeeld. Later is dat vertaald naar veldspinnetjes die in deze tijd van het jaar bij fraai weer lange draden maken. Uiteindelijk komen we terecht bij de op leeftijd geraakte vrouwen die dan oneerbiedig de “Oude Wijven” werden genoemd die tijdens de midseptember-nazomer buiten aan het spinnen waren. In Duitsland is deze periode bekend als de ‘Altweibersommer’.
Deze dagen wordt in de media ook een Indian Summer al weer genoemd, maar dat is onterecht! Een Indian Summer is typerend voor Amerika en Canada en daarvan wordt gesproken als er een periode aanbreekt van abnormaal warm weer, over het algemeen wolkenloze luchten maar wel wat heiig met relatief koude nachten halverwege of tijdens de late herfst. Daarbij moet deze periode vooraf gegaan zijn door tenminste één schadelijke nacht met vorst op waarnemingshoogte en een tijdelijke koele periode. De term Indian Summer werd al gebruikt in 1778. Volgens de volksoverlevering werd in deze periode door de Amerikaanse Indianen van de nazomerse perioden gebruik gemaakt om hun wintervoorraad te vergroten.
In Europa gaat de term “Indian Summer” niet op omdat in tijden van nazomerse sferen wij te doen hebben met warme luchtstromingen uit zuidelijke richting, deze voert zachte lucht aan en is verantwoordelijk voor in het algemeen aangename nachten en dagen. Dit dus in tegenstelling tot een “Indian Summer” die koude nachten kent.
De “Indian Summer” kent evenals bij ons ook de prachtige verkleuringen van de natuur, zie de foto hieronder.
Maar volgens de Achterhoekse volksoverleveringen zit hier een ander verhaal achter. In de Achterhoek spreekt men van “oldewievenzommer” en dat zou een afgeleide zijn van het woord “ole wief”. En het “ole wief” is de laatst gemaaide roggeschoof die als een “oud wijf” achter alle andere schoven de schuur binnen kwam.
In Friesland denkt men er weer anders over. Een “oudewijvenzomer” wordt in het noord-Fries een “beane-heatte”(spreek uit bjin-jerre) genoemd. Beane zijn bonen en heatte is een droge wind. Vroeger werden de (bruine) bonen na de oogst op ruiterstokken op het land gezet en was het wachten op de “beane-heatte”. Die moest de bonen drogen, vervolgens werden ze gedorst. Het was dus of winterkost of zaaizaad voor het nieuwe seizoen.
In Salland en op de Veluwe wordt in deze tijd van het jaar gesproken over een ‘eerpelzomer’ (aardappelzomer). Warm en vooral droog nazomerweer leent zich uitstekend om aardappelen te rooien, er blijft dan weinig grond aan de ‘eerpels’ kleven.
Op onderstaande foto ziet U roggeschoven, in de Volksweerkunde ook bekend als het “ole wief”!
In Engeland zijn er meer namen met nazomerse perioden in de herfst. De Heilige Maarten heeft ook daar zijn naamdag op 1 november, vandaar de naam Saint Martins’s Summer. Net als Saint Luke’s Summer rond 18 oktober. De beroemdste Engelsman aller tijden, Shakespeare, mag ook een nazomer op zijn naam schrijven en wel rond 31 oktober een Halloween-summer.
De oudewijvenzomer komen we ook tegen in de Slavische landen. Babie Lato in Polen, Babie Leto in Rusland en Slowakije. Rusland heeft de Babie Leto wat voor vrouwenzomer staat en daarmee doelen ze op de Russische zomer die maar kort duurt net als het geluk dat een Russische vrouw in haar leven heeft. De Gypsy zomer in Bulgarije, warmte in de late herfst. In Frankrijk Été de St.Martin. In Italie Estate di San Martino, in Spanje Veranillo de San Miguel, in Zweden Brittsommar, in Duitsland en Oostenrijk Goldener Oktober. In letland atvasar oftewel de zomer op herhaling. In Turkije pastirma yazi, dit omdat half oktober-half november het seizoen is voor de pastirma en dat is een soort gedroogd vlees. In Turkije ook wel sari yaz en dat staat voor gele zomer, de verkleuring van bladeren.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
Onderstaande foto maakte Ans Prinsen uit Meddo bij Winterswijk, daar werd 15 september 2017 de maïs gehakseld die deels de harde wind van 13 september 2017 niet had overleefd. Maar het was in Meddo nog niet zo heftig als in Etten, daar lag een compleet maïsveld voor de vlakte! Op 15 september 2017 viel in Goedereede 81 millimeter aan neerslag. Overigens is men nu half september 2023 op diverse plaatsen ook al aan het hakselen van de maïs.
Onderstaande foto is van de tropische orkaan Florence rond 15 september 2018. Wij kunnen ons daarbij nauwelijks een voorstelling van maken dat dit systeem een doorsnede heeft van rond 900 kilometer, zo groot als ongeveer Frankrijk. Daarbij neerslaghoeveelheden in enkele dagen van 800-1000 millimeter. Nog veel meer neerslag heeft de typhoon Mangkhut op de Filipijnen achter gelaten, daar viel op het vliegveld op Luzon 2000 millimeter regen binnen 24 uur! Dan te bedenken dat er in Borculo gemiddeld op jaarbasis 891 millimeter valt, het natste jaar voor Borculo is 1998 met 1144 millimeter.
Buien gingen op 15 september 2015 gepaard met onweer en in het westen ook zware windstoten. Ook in Haaksbergen kwam het tot een onweersbui. De meeste neerslag dinsdag overdag viel op het KNMI-station Wijk aan Zee met 12 millimeter. Het KNMI-station Twente ving ook nog negen millimeter op. In Borculo viel dinsdag overdag 4,2 millimeter. In Beverwijk viel op 15 september 2015 31 millimeter en daarmee kwam het totaal van 14- en 15 september uit op 63 millimeter. In Assendelft viel 15 september 2015 46 millimeter.
September 2013 bracht veel regenwater, zo was er op diverse plaatsen in een week tijd al over de 100 millimeter gevallen. Dit was o.a. in Losser het geval waar de neerslagteller al op 151 millimeter stond. Maar zoals zo vaak ook weer verschillen, want in Makkum was nog maar 30 millimeter gevallen.
Het komt niet vaak voor dat landelijk de hoogste temperatuur voor overdag op de Waddeneilanden voorkomt. Maar in 2009 lukte dat wel op 15 september met 19,9°C op het KNMI-station Terschelling.
In 1986 op 15 september op het KNMI-station Twente slechts een maximum-temperatuur van 11,7°C. Dat was in de periode van 9-20 september met op het KNMI-station Eelde 8 dagen en op het KNMI-station Twente 7 dagen met grondvorst. Op het KNMI-station De Bilt werd het toen 12,6°C en dat is voor De Bilt nog het datumrecord. Verder viel er in het etmaal van 15 september 1986 in Buchten en Ubachsberg 39 millimeter aan neerslag, in Echt en Stein 37 millimeter en op de Waddeneilanden slechts 2 millimeter.
Op 15 september 1969 op he KNMI-station Maastricht een maximum-temperatuur van 16,4°C en op het KNMI-station Eelde nog bijna 25°C. Op het KNMI-station Maastricht viel ook nog vijf millimeter.
De laagste temperatuur op 15 september voor het KNMI-station De Bilt is 2,3°C uit 1931. Door de homogenisatie van data door het KNMI is dit minimum sinds 2016 herleid tot 1,5°C.
Op 15 september 1926 viel er 18 millimeter regen in Ter Apel.
Op onderstaande satellietbeeld van september 2012 zijn de rode stippen bosbranden op de Balkan.
AARDBEVING ISTANBOEL?
Bij de Turkse miljoenenstad Istanboel met rond 14 miljoen inwoners bouwt de spanning zich op in de ondergrond. Istanboel ligt op breuklijnen in de aardkorst en die kunnen een zware aardbeving veroorzaken. Men verwacht dat de eerstvolgende grote aardbeving plaats zal vinden onder de zeebodem, ongeveer acht kilometer ten westen van Istanboel. Men houdt er rekening mee dat deze aardbeving wel een kracht van 7 op de schaal van Richter kan bereiken of zelfs nog krachtiger. De onzekere factor is wanneer! Wetenschappers hebben inmiddels al wel 20 jaar lang onderzoek gedaan m.b.v gps-metingen om de beweging van de bodem in kaart te brengen. Men is er nu achter gekomen dat de bodem onder de Zee van Marmara niet meebeweegt en dat verhoogt nu de spanning.
De meest recente aardbeving in de omgeving van Istanboel was in 1999 met een kracht van 7,6 op de schaal van Richter. Deze aardbeving kostte ruim 17.000 doden en ongeveer 45.000 gewonden. In Istanboel staan veel oude gebouwen die totaal niet berekend zijn op aardbevingen, ook niet op lichte bevingen.
Op onderstaande foto Istanboel.
