NEERSLAG IN DE DUBBELE CIJFERS EN DE EERSTE HERFST-STORM!
DE KANS OP GRONDVORST VOORLOPIG NOG NIET GROOT, IN 2019 WAS HET AL WEL ZOVER!
| DINSDAG 19 SEPTEMBER 2023 KNMI-STATIONS – laagste temp. nacht: 11,9°C Eelde tot 15,4°C Vlieland – laagste temp. etmaal: 11,9°C Eelde tot 16,1°C Hoek van Holland – aan de grond: 10,8°C Hupsel en 10,9°C Lelystad – hoogste temp.: 20,7°C Eindhoven tot 18,2°C Berkhout en Eelde, Leeuwarden – neerslag: nacht 13,7 mm Cabauw, overdag 14,5 mm Berkhout – neerslag etmaal: 16,6 mm Berkhout en 10,8 mm Stavoren – zon: 5,1 uur Ell tot 1 uur Voorschoten – hoogste windstoot 96 km/uur IJmuiden – hoogste windkracht 9 storm IJmuiden, Vlieland WEERSTATION-BORCULO |
EEN JAAR GELEDEN 19 SEPTEMBER 2022 KNMI-STATIONS – laagste temperatuur: 5,8°C Gilze-Rijen tot 13,3°C Wijk aan Zee – aan de grond: 4,4°C Woensdrecht en o.a. 4,7°C Gilze-Rijen – hoogste temperatuur: 18,4°C Eindhoven tot 16,0°C Stavoren – neerslag: nacht 22,8 mm Eelde, overdag 11,5 mm Berkhout – zon: 9 uur Marknesse tot 3,6 uur Arcen – hoogste windstoot 70 km/uur Lauwersoog WEERSTATION-BORCULO |
DATUMRECORDS 19 SEPTEMBER BORCULO
maximum-temperatuur: 26,2°C in 2018 tot 13,1°C in 1996
minimum-temperatuur: 1,5°C in 1986 tot 15,9°C in 2014
natste dag: 11,5 mm in 1989
zonnigste dag: 11,7 uur in 2005, 2020
DATUMRECORDS 19 SEPTEMBER KNMI-STATIONS
maximum-temperatuur: 31,5°C Maastricht in 1947 tot 10,0°C Maastricht in 1952
minimum-temperatuur: -0,3°C Twente in 1977 tot 17,9°C Vlissingen in 1947
natste dag: 107,7 mm Hoek van Holland in 2001
BIJZONDERHEDEN (DINSDAG) 19 SEPTEMBER
We kunnen de balans opmaken van maandag 18 september m.b.t. de neerslag. Over het hele etmaal kwam het KNMI-station Stavoren uiteindelijk uit op 28,4 millimeter neerslag en daarmee een nieuw datumrecord voor Nederland. Niet eerder was het zo nat op 18 september als op maandag 18 september dit jaar. Het oude neerslagrecord was nog maar een jaar oud van 18 september 2022 met 27,2 millimeter op het KNMI-station Eelde.
In de top tien van natste 18 september-etmalen staan nu vier KNMI-stations van 2022 en ook vier KNMI-stations van 2023. Alleen het jaar 1962 is nog van de vorige eeuw.
Ook dinsdag 19 september geen droge dag met de meeste neerslag in de noordwestelijke helft van het land. Zo goed als droog bleef het in het oosten/zuidoosten van het land. Tot 19 uur dinsdagavond viel vanaf middernacht de meeste neerslag op het KNMI-station Berkhout met 10,6 millimeter. Daarmee al weer het vierde etmaal op rij met neerslag in de dubbele cijfers. Borculo telt deze maand t/m dinsdag 19 september twee etmalen met neerslag in de dubbele cijfers en dat is voor Borculo rond normaal voor de hele maand. Dat aantal kan zeker nog wel oplopen. Recordhouder is voor Borculo september 1993 met maar liefst negen etmalen met neerslag in de dubbele cijfers.
Naast de neerslag deed de wind dinsdag ook flink mee en dat met name in de kustgebieden. De KNMI-stations IJmuiden en Vlieland bereikten windkracht 9 en dat is stormkracht. Op het KNMI-station Vlieland als eerste zelfs een uur lang windkracht 9 en dan mag men spreken van storm. Wat later volgde ook IJmuiden met een uur lang windkracht 9. Daarmee de eerste herfst-storm van 2023!
Onderstaande foto is van noorderlicht op maandagavond 18 september gezien vanaf Den Helder, foto afkomstig van Peter Visser.
In 2022 rond deze tijd zaten we al een paar dagen in van origine koude lucht, m.a.w. polaire lucht en dat was zeker te merken tijdens buien. Zo daalde de temperatuur in de middag tijdens een bui met onweer op 19 september 2022 in Borculo in korte tijd tot 12,9°C en was daarmee korte tijd één van de “koudste” plaatsen van het land. In september 2022 op 21 september in de polaire lucht ook de eerste grondvorst met -1,8°C op het KNMI-station Eelde. Nu in september 2023 is de kans op grondvorst voorlopig nog niet groot.
In 2008 hadden we in de nacht naar 19 september de laagste temperatuur van september 2008 met op het KNMI-station Ell in de weerhut 0,4°C en aan de grond -3°C. Dat was tevens tot dan de laagste september-temperatuur van de 21e eeuw! Een nog lagere temperatuur voor september was daarvoor het laatst in 1997 op 20 september gemeten op het KNMI-station Twente met 0,3ºC. Maar de nadruk op “tot dan”, want in 2010 op 29 september daalde de temperatuur op het KNMI-station Twente ook tot 0,3ºC. De laagste september-temperatuur van de 21e eeuw is -1,5°C van 30 september 2018 op het KNMI-station Twente. Vorst in de weerhut hadden we ook in september 1986 met -0,2ºC op 26 september op het inmiddels opgeheven KNMI-station Epen en op 19 september 1977 daalde de temperatuur tot -0,8°C op de inmiddels opgeheven KNMI-stations Echt en Dedemsvaart. De laagste september-temperatuur blijft stevig staan op 20 september 1965 met -3,0ºC op het KNMI-station Twente.
Voor meer info klik op: KNMI WEER WEERPLAZA
Grondvorst in september en zeker in oktober is geen uitzondering, in 2019 rond deze tijd kwam onderstaande foto lokaal weer in beeld. In 2019 in de nacht naar 19 september de laagste temperatuur van 1,2°C op het KNMI-station Twente en aan de grond de laagste temperatuur van -1,6°C. De 1,2°C werd ook de laagste temperatuur van september 2019. Verder ook grondvorst op de KNMI-stations Eelde en Maastricht met respectievelijk -0,4°C en -0,8°C. Het KNMI-station Hupsel had net geen grondvorst met 0,0°C.
– In 2020 in de nacht naar 19 september aan de grond de laagste minima in Salland met 1,9°C op het KNMI-station Heino gevolgd door het KNMI-station Hupsel in de Achterhoek met 3,0°C. Overdag op 19 september 2020 nog een zomerse dag in Zeeland, Brabant en Limburg waar de zomerse grens van 25°C werd overschreden. De hoogste temperatuur in Zuid-Limburg met op het KNMI-station Maastricht 26,9°C gevolgd door het KNMI-station Arcen met 26,6°C. In Zeeland bereikte alleen het KNMI-station Westdorpe de zomerse grens met 25,9°C.
– Voor Borculo 19 september 2018 met 26,2°C een nieuw datumrecord, het oude datumrecord voor 19 september stond op 25,5°C in 2009. Wat een verschil met 19 september 1996 met 13,5°C in Borculo.
– In 2018 op 25 september op het KNMI-station De Bilt een barometerstand van 1039 hectopascal en dat was net onder het septemberrecord en dat is voor het KNMI-station De Bilt 1039,8 hectopascal van 19 september 1986.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in zijn eigen tuin.
PRINSJESDAG
Onderstaande foto is van Prinsjesdag 2015, nat en winderig en slechts 15,6°C! In 2018 met Prinsjesdag een totaal ander weerbeeld met hoogzomerse temperaturen en veel zon! In 2019 op Prinsjesdag op de meeste plaatsen wel droog met wat zon, maar met 16°C-17°C geen thermische hoogstandjes. In 2020 op 15 september Prinsjesdag met de absolute thermische topper van 35,1°C op het KNMI-station Gilze-Rijen en daarmee de hoogste september-temperatuur voor Nederland! In 2021 op 21 september Prinsjesdag en die begon met de eerste grondvorst van het na-seizoen en verder overdag een vrij normale septemberdag, normale temperaturen, regelmatig zonneschijn en voor de meeste plaatsen droog. In 2022 viel Prinsjesdag op 20 september en die verliep met de hoogste temperatuur op het KNMI-station Rotterdam met 17,7°C. Droog bleef het die dag ook niet met 7,3 millimeter op het KNMI-station Nieuw Beerta, maar verder nog wel 9,6 uur zon op het KNMI-station Voorschoten.
Sinds 1814 wordt Prinsjesdag gehouden op de manier zoals wij die nu kennen. In de eerste helft van de negentiende eeuw werd de zitting op de eerste maandag in november geopend, later werd dit de derde maandag in oktober. Vanaf 1848 werd Prinsjesdag gehouden op de eerste maandag in september. Deze maandag was echter geen ideale dag, omdat een groot aantal Kamerleden met paard en wagen vanuit de andere kant van het land naar Den Haag moest komen. Omdat zondag een rustdag was, konden ze pas op maandag vertrekken en dat was te laat. Daardoor vindt de zitting sinds 1888 plaats op de derde dinsdag van september.
In 2016 en 2017 een rustige en overwegend droge Prinsjesdag. In 2017 wel de laagste temperatuur in de Achterhoek met op het KNMI-station Hupsel nog geen 15°C. In 2015 was dat wel anders, toen een onstuimige dag, nat en geen hoge temperaturen. In 2013 was het nog kil met in de middag slechts 14,3°C op het KNMI-station De Bilt en daarbij ook nog een stevige wind. In 2007 was het met Prinsjesdag ook een vrij koele dag met temperaturen van rond 15°C. Prinsjesdag 2004 was zwaar weer voor de hoedjesparade, er stond toen veel wind tot zelfs windkracht zeven een harde wind met windstoten tot 80 kilometer per uur.
De warmste Prinsjesdag had Nederland in deze nieuwe eeuw zoals hierboven al genoemd in 2020 met 35,1°C op het KNMI-station Gilze-Rijen en daarvoor in 2018 met 27°C op het KNMI-station Arcen. Daarvoor was dat Prinsjesdag 2003 met op het inmiddels opgeheven KNMI-station Soesterberg 24,9°C. Prinsjesdag 2014 verliep ook warm met op het KNMI-station Gilze-Rijen 23,7°C. Erg warm op Prinsjesdag was het ook in 1961, toen op 16 september op het KNMI-station De Bilt 27,9ºC en op het KNMI-station Valkenburg (ZH) 28,7ºC. Naarmate de dag vorderde op Prinsjesdag 1961 en het warmer en warmer werd vielen veel soldaten flauw, bevangen door de hitte. Maar het kan ook anders zoals in 1994! Toen de allerslechtste Prinsjesdag, het was in de regio Den Haag koud met een middagtemperatuur van maar 12°C, de zon scheen niet en het regende ook nog eens de hele dag. Er viel ruim 18 millimeter regen.
Voor de regio Den Haag ligt de gemiddelde middagtemperatuur tussen 1957 en 2015 voor Prinsjesdag op 18,4°C. Er staat gemiddeld genomen niet vaak een stevige wind op de derde dinsdag van september.
DALENDE TEMPERATUREN
In 2018 rond deze tijd nog voluit zomerse dagen van 25°C en hoger, in september 2019 op 19 september zaten we in Borculo nog te wachten op de eerste zomerse septemberdag, in september 2020 t/m 19 september al drie zomerse dagen en in september 2021 vier zomerse dagen. In september 2022 in Borculo totaal zes zomerse dagen en twee tropische dagen en nu in september 2023 inmiddels 10 zomerse dagen en 5 tropische dagen. Naarmate het naseizoen vordert wordt de kans op een zomerse dag ook aanzienlijk kleiner. De laatste keer dat Borculo op 19 september een zomerse dag had was in 2018 en daarvoor in 2009. Vanaf 2010 t/m 2017 in Borculo op 19 september geen zomerse dag. In 2017 zaten we in Borculo op 19 september met 15,6°C zelfs bijna 10°C onder de zomerse grens en dat was in 2019 niet veel beter met 17,4°C.
Landelijk de laatste zomerse dag op 19 september in 2020 met 26,9°C op het KNMI-station Maastricht en in Borculo in 2018 met 26,2°C.
In 2018 vanaf 22 september doken we duidelijk in een koelere periode met temperaturen onder normaal voor de tijd van het jaar. In 2019 gingen we juist over op een warmere periode met temperaturen boven normaal. Maar het verschil met september 2018 is nog wel vrij groot, in september 2018 t/m 19 september telde Borculo slechts één dag met een maximum-temperatuur iets beneden normaal en dat was op 7 september met 18°C. In 2019 in september over dezelfde periode tien etmalen met een temperatuur beneden normaal tegen nog geen enkel etmaal beneden normaal in september 2020. In september 2017 t/m 18 september al 13 dagen met een maximum-temperatuur beneden normaal voor de tijd van het jaar. Daarentegen in september 2016 geen enkele dag in september beneden normaal met de maximum-temperatuur. In september 2015 over de eerste 19 etmalen 12 etmalen met een temperatuur te laag voor de tijd van het jaar. In 2014 over dezelfde periode twee etmalen, in 2013 13 etmalen, in 2012 acht etmalen, in 2011 negen etmalen, in 2010 13 etmalen, in 2009 slechts drie etmalen en in september 2008 elf etmalen die te koel verliepen voor de tijd van het jaar t/m 19 september in Borculo.
In 2008 op 19 september kwam de temperatuur in Borculo net boven de 18°C uit en dat was voor het eerst sinds 14 september. In het naseizoen zo vroeg al vier dagen op rij van onder de 18°C was in september in Borculo sinds 2001 niet meer voorgekomen. Dat is inmiddels ook achterhaald, want in 2017 vanaf 13 september in Borculo al zeven dagen op rij onder de 18°C en dat is sinds september 2001 niet meer voorgekomen. In september 2019 t/m 19 september zes dagen onder de 18°C, in september 2020 en september 2021 over dezelfde periode nog geen dag onder de 18°C. In september 2022 ondanks een zeer warme start ook al vier dagen onder de 18°C t/m 19 september en het thermische dieptepunt op 18 september met 13,3°C op het KNMI-station De Bilt de koudste 18 september sinds 1901.
Nu in september 2023 in Borculo inmiddels nog geen etmaal van onder de 18°C en landelijk ook nog niet. Landelijk het laatste etmaal met een temperatuur onder de 18°C was 30 augustus toen o.a. het KNMI-station Eelde niet hoger kwam dan 16,4°C.
Onderstaande foto is afkomstig van Johan Effing uit Losser, herfst op de Boerskotten bij Oldenzaal.
WINTERINVAL ALPEN
Met het noemen van dagen met beneden normale temperaturen in het Alpengebied soms nog veel extremer. Zo kwam het op 19 september 2011 tot serieus winter-nieuws vanuit de Alpen. Het meest bijzondere was wel de winterinval in het Alpengebied met zware sneeuwval. Op veel plaatsen in het oosten van Zwitserland en westen van Oostenrijk was 40-80 centimeter verse sneeuw naar beneden gekomen op 18-19 september 2011. Op enkele plaatsen daalde de sneeuwgrens tot iets onder de 1000 meter.
Hieronder links de weerkaart van 18 september 2011, duidelijk te zien dat er boven het Alpengebied een actieve depressie lag. Rechtsonder de webcam van Obertauern op 19 september 2011.
Onderstaande webcamfoto komt uit het Oostenrijkse Königsleiten en is van 19 september 2011.
De ‘Wintereinbruch’ in het Alpengebied was van korte duur. In Zwitserland in plaatsen als Arosa en Davos viel voor september de op drie na zwaarste sneeuwval uit de meetreeks. In Arosa, gelegen op 1840 meter hoogte, viel 39 centimeter. In een reeks vanaf 1890 viel, voor wat betreft de 20e eeuw, alleen op 21 september 1979 meer sneeuw, namelijk 44 centimeter. Verder in 1897 en 1899 respectievelijk 40 en 42 centimeter. In de hoofdstad van Tirol sneeuwde het voor het eerst in september sinds 1936!
In de loop van 19 september 2011 hield het dan ook in de landsdelen van Oostenrijk op met sneeuwen. Daarna ging Oostenrijk van winter naar nazomer!
Een halve meter sneeuw viel er in de bergen boven de Zwitserse gemeente Silvaplana op 18-19 september 2011, gelegen in het bergdal Oberengadin (kanton Graubünden), zie onderstaande foto.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In de nacht naar 19 september 2017 vielen de buien in het zuidwesten van het land en met name in Zeeland tot in de dubbele cijfers met lokaal een onweersbui. In Kamperland op Noord-Beveland zat vanaf middernacht tot de ochtend van 19 september 9 uur 22 millimeter in de regenmeter. De meeste neerslag viel in de nacht naar 19 september 2017 op het KNMI-station Westdorpe met 13 millimeter.
Onderstaande foto maakte ook Johan Effing uit Losser, op 19 september 2015 naast buien ook wel vriendelijke momenten en dat met name in de middag en avond.
Op 18 september 2014 viel er in Margraten 51 millimeter regen. Ook de avond en nacht daarvoor bleef het niet droog in Limburg. In Hoensbroek viel vanaf de avond 18 uur tot 22 uur bijna 29 millimeter. In de nacht naar vrijdag 19 september 2014 was van de KNMI-stations Ell de natste plek met 17 millimeter. Veel meer neerslag viel er over de grens met Duitsland, met name in het Ruhrgebied kwam het met bakken uit de lucht met als gevolg wateroverlast.
In de nacht naar 19 september 2011 koelde het flink af op het KNMI-station Twente met de laagste temperatuur van 4,6°C. Aan de grond 2,3°C op het KNMI-station Twente.
In 2011 op 19 september viel in delen van Zwitserland en Oostenrijk sneeuw vanaf 700 meter tot op veel plaatsen rond een halve meter. Veel bomen die nog in blad stonden bezweken door de zware sneeuwlast.
Sinds het begin van de metingen is het maar 18 keer voorgekomen dat op het KNMI-station De Bilt een tropische dag werd gemeten in september, voor het laatst in september 2020 en daarvoor twee keer in september 2016. In 1947 werd het 19 september nog 30,1°C in De Bilt. Het werd hier nooit op een later moment in het jaar nog tropisch warm. In het Limburgse Buchten gebeurde dat wel op 26 september 1967 met 30,4°C.
Door de homogenisatie van data door het KNMI is bovengenoemde temperatuur van 30,1°C op het KNMI-station De Bilt op 19 september 1947 sinds 2016 herleid tot 28,5°C! Daarmee geen tropische dag meer!
In 1982 op 19 september op de KNMI-stations Eindhoven, Gilze-Rijen en Volkel 27,9°C en in de avond onweersbuien met in Petten 33 millimeter.
In 1952 op 19 september viel lokaal sneeuw in Den Helder en Vlissingen, voor zover bekend is dit de vroegste datum in het naseizoen met sneeuw. Overdag op het KNMI-station De Bilt een maximum-temperatuur van 12,1°C.
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet in de stad Groningen, daar was het 18- en 19 september 2014 prachtig weer met blauwe lucht. Daar zou het oosten van het land toen jaloers op zijn geweest!
WATERBALLET
Op 19 september 2001 viel er 108 millimeter op het KNMI-station Hoek van Holland, waarvan 107 millimeter in 21 uur tijd. Totaal viel er in september 2001 in Hoek van Holland 315 millimeter en dat was nog nooit in een septembermaand bereikt. In Honselersdijk viel in 12 uur tijd 140 millimeter. Veel tuinders kregen te maken met ernstige overstromingen. Het was al voor de vierde keer, dat terwijl het Hoogheemraadschap had verteld dat dergelijke grote hoeveelheden slechts eenmaal in de 100 jaar voorkwamen. In Honselersdijk viel die maand 308 millimeter. In het dorpje De Lier werden zeker 120 huizen blank gezet. De grote hoeveelheden regenwater, plaatselijk tot kniehoogte, zorgden zelfs voor verzakking van een deel van de Maasdijk in de gemeente Naaldwijk. In 2013 op 10 september viel er ook 108 millimeter in Henxel bij Winterswijk.
Het KNMI-station De Bilt bereikte op 19 september 2001 met 12,0°C een nieuw datumrecord, overdag kwam de temperatuur niet hoger dan 10,0°C. Het oude datumrecord was 12,1°C van 19 september 1952.
Soms kom je op de snelweg bijzondere transporten tegen, een voorbeeld is onderstaande foto. Een leuke afwisseling in wisselvallige tijden met regen! Onderstaande foto maakte Arie Verrips.
