DE EERSTE GRONDVORST VAN HET NASEIZOEN VAN 2022!
DE START VAN DE HERFST OOK DIT JAAR NIET OP 21 SEPTEMBER!
| DONDERDAG 21 SEPTEMBER 2023 KNMI-STATIONS – laagste temp. nacht: 14°C Voorschoten tot 18,2°C Maastricht – laagste temp. etmaal: 10,6°C Voorschoten tot 14,6°C Hupsel – aan de grond: 9,4°C Voorschoten en 9,5°C Rotterdam – hoogste temp.: 21,6°C Twente tot 18,1°C Leeuwarden – neerslag: nacht 11,9 mm Voorschoten, overdag 16,8 mm Rotterdam – neerslag etmaal: 33,9 mm Wilhelminadorp en 27,6 mm Hoek van Holland – zon: 1,7 uur Hupsel tot zonloos m.u.v. oostelijke delen van het land – hoogste windstoot 73 km/uur Den Helder – hoogste windkracht 7 hard IJmuiden WEERSTATION-BORCULO |
EEN JAAR GELEDEN 21 SEPTEMBER 2022 KNMI-STATIONS – laagste temperatuur: 2°C Eelde tot 11,2°C Vlissingen – aan de grond: -1,8°C Eelde en -1,0°C Twente – hoogste temperatuur: 18,4°C o.a. Ell tot 16,9°C Stavoren – geen neerslag – zon: 11,2 uur Wilhelminadorp tot 6 uur Hoek van Holland – hoogste windstoot 28 km/uur Maastricht WEERSTATION-BORCULO |
DATUMRECORDS 21 SEPTEMBER BORCULO
maximum-temperatuur: 26,1°C in 2006 tot 11°C in 1990
minimum-temperatuur: 2,8°C in 1997 tot 16°C in 1982
natste dag: 17,4 mm in 2000
zonnigste dag: 12,1 uur in 2019
DATUMRECORDS 21 SEPTEMBER KNMI-STATIONS
maximum-temperatuur: 29,1°C Maastricht in 2003 tot 10,9°C Hupsel in 1996
minimum-temperatuur: 0,1°C Eelde in 1915 tot 17,9°C Eindhoven in 1980
natste dag: 33,8 mm Wilhelminadorp in 2023
BIJZONDERHEDEN (DONDERDAG) 21 SEPTEMBER
Donderdag 21 september viel de meeste neerslag in de zuidwesthoek van Nederland met als topper over het hele etmaal 33,8 millimeter op het KNMI-station Wilhelminadorp en daarmee een nieuw datumrecord voor de neerslag. Niet eerder was het in Nederland zo nat op 21 september als dit jaar. Het oude datumrecord voor 21 september stond op 32,1 millimeter van 21 september 1973 op het KNMI-station Den Helder.
De temperaturen blijven nog meest rond tot boven normaal deze maand september en in de nachten zelfs nog ruim boven normaal. De nachtelijke minimum-temperaturen in september liggen van begin tot eind van de maand meest rond 12°C tot rond 10°C. In Borculo was de minimum-temperatuur donderdag 21 september 14,3°C en tot nu toe ook al zeven etmalen met een minimum-temperatuur boven de 15°C. Dat was in september 2022 wel anders met slechts drie etmalen met de minimum-temperatuur boven de 15°C over de hele maand. De gemiddelde minimum-temperatuur staat in Borculo deze maand t/m 21 september op 13,5°C en dat was in september 2022 over dezelfde periode 12,0°C. De laagste temperatuur deze maand in Borculo is nog 8,9°C en aan de grond 7,7°C. Vorig jaar landelijk de eerste grondvorst op 20-21 september.
In 2022 in de nacht naar 21 september de eerste grondvorst van het naseizoen van 2022. Op waarnemingshoogte de laagste minimum-temperaturen van 2,0°C en 2,1°C op respectievelijk de KNMI-stations Eelde en Twente. Aan de grond de laagste temperaturen van -1,8°C en -1,0°C op respectievelijk de KNMI-stations Eelde en Twente. De KNMI-stations Eelde en Twente waren de enige KNMI-stations met grondvorst, het KNMI-station Hupsel had met 0,2°C net geen grondvorst.
De primeur van de eerste grondvorst in het naseizoen van 2022 was voor het KNMI-station Eelde die in feite op 20 september al de eerste grondvorst had en wel in de nacht van 20- op 21-september om 00.40 uur. De meetperiode in de zomerperiode loopt van 00h tot 00h GMT en dat is voor Nederland lokale tijd 2h-2h, daarmee behoort het tijdstip 00.40 uur nog tot de meetperiode van 20 september.
In 2021 ook op 21 september de eerste grondvorst en toen de primeur voor het KNMI-station Woensdrecht. In 2021 op 21 september op het KNMI-station Twente met 3,1°C de laagste temperatuur van de maand. Aan de grond werd landelijk de eerste grondvorst op het KNMI-station Woensdrecht met -0,2°C. In de duinen bij Schoorl werd aan de grond -3,6°C gemeten. Op het KNMI-station Twente aan de grond 0,2°C.
In 2020 op 20 september de eerste grondvorst op het KNMI-station Twente, in 2019 op 18 september de eerste grondvorst op het KNMI-station Gilze-Rijen en in 2018 al op 1 september op het KNMI-station Twente de eerste grondvorst. In 2016 en 2017 de eerste grondvorst pas in oktober en in 2014 voor het laatst pas in november.
In 2008 in de nacht naar 21 september op het KNMI-station Ell 2,2°C als minimum-temperatuur en aan de grond -0,7°C. In 1928 daalde de temperatuur in de nacht naar 21 september op het inmiddels opgeheven KNMI-station Gemert tot -0,2°C. In die nacht daalde de temperatuur op het KNMI-station De Bilt tot 2,0°C en dat is voor De Bilt altijd nog de laagste temperatuur voor 21 september sinds 1901. Het was in 2008 op 21 september niet de eerste grondvorst, dat lukte op 16 september.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries.
Met september gaat het thermisch wat op en af de laatste jaren. In 2014 verliep september warm met t/m 20 september een etmaalgemiddelde van 17°C in Borculo, over dezelfde periode in september 2015 slechts 14,5°C, in september 2016 over dezelfde periode 19°C, in september 2017 14,1°C, in september 2018 17,4°C, in september 2019 14,1°C, in september 2020 16°C, in september 2021 t/m 21 september 17,1°C en in september 2022 17,2°C.
Nu in september 2023 inmiddels een etmaalgemiddelde van 19,4°C en daarmee tot op heden de warmste septemberperiode, normaal voor Borculo voor de hele maand is een etmaalgemiddelde van 14,5°C. September 2016 kwam uit op een etmaalgemiddelde van 17,9°C en daarmee toen de op twee na warmste september voor Borculo sinds 1981. Alleen de septembermaanden van 2006 en 1999 waren nog warmer met respectievelijk 18,3°C en 18,4°C. September 2015 eindigde in Borculo met een etmaalgemiddelde van 13,8°C en daarmee de “koudste” september sinds 2010 met 13,4°C. September 2021 kwam uit op een etmaalgemiddelde in Borculo van 16,4°C en september 2022 op 15,4°C.
In september 2016 t/m 21 september nog warmer dan augustus over de eerste 21 etmalen. Augustus 2016 had t/m 21 augustus een etmaalgemiddelde in Borculo van 16,9°C tegen in september over de eerste 21 etmalen 18,9°C. Uiteindelijk werd augustus 2016 met 18,1°C net wat warmer dan september 2016 met 17,9°C.
Voor meer info klik op: KNMI WEER WEERPLAZA
De herfst mag dan officieel nog niet zijn begonnen op donderdag 21 september, toch zijn wel de signalen al zichtbaar zoals de verkleuring van de bladeren. Wel de toevoeging dat dit ook deels door de droogte komt. Dit jaar de start van de herfst op zaterdag 23 september.
– In 2021 op 21 september de laatste zomerdag van 2021, want de volgende dag september de start van de astronomische herfst in 2021. Overdag de vijfde dag op rij zo goed als onbewolkt. De hoogste temperatuur op het KNMI-station Arcen met 26,9°C gevolgd door het KNMI-station Volkel met 26,6°C en het KNMI-station Deelen met 26,0°C. Het KNMI-station De Bilt kwam tot 25,3°C en daarmee een evenaring van het datumrecord van 21 september 1989.
– In 2019 op 21 september voor Borculo de zonnigste 21 september met 12,1 uur zon, het oude record was van 21 september 1997 en 2006 met 11,7 uur zon.
– September 2014 was de achtste maand van 2014 op het KNMI-station De Bilt die te warm verliep, alleen augustus verliep over de eerste negen maanden koeler dan normaal. Voor Borculo was september 2014 de zevende maand van 2014 die te warm verliep.
– In 2012 op 21 september was voor de vierde dag op rij de temperatuur te laag voor de tijd van het jaar, in Borculo werd het slechts 15,7°C. Het bijzondere was wel dat in Borculo toen al drie dagen op rij de maximum-temperatuur was blijven steken op 15,7°C.
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet van de passiebloem bij hem, deze bloeit bijzonder mooi.
START ASTRONOMISCHE HERFST
Donderdag 21 september 2023 niet de start van de herfst zoals velen wel denken, overigens deed het weerbeeld van donderdag wel wat aan de herfst denken. Hele volksstammen zijn trouwens de mening toegedaan dat de herfst op 21 september een aanvang neemt. Dat is vrijwel nooit het geval! Sterker nog, mensen die nu op Aarde rondlopen hebben dat nog nooit meegemaakt. De laatste keer dat de zon precies boven de evenaar stond en dus het herfstpunt bereikte op 21 september was in de Middeleeuwen. De eerstvolgende keer dat de herfst op 21 september begint is in 2092. Voor het laatst begon in 1582 de herfst op 21 september. Dit is ook het jaar van de Gregoriaanse kalenderhervorming. De start van de herfst is meestal op 22-23 september. In 1931 en 1943 was het op 24 september. In de 20e eeuw begon de herfst in 1984 voor het eerst op 22 september. In 2067 zal voorlopig voor het laatst de herfst op 23 september van start gaan en daarvoor ook nog in 2063.
Donderdag 21 september behoort nog bij de astronomische zomer, het weerbeeld deed daarbij niet aan mee. De herfst start dit jaar op zaterdag 23 september, oftewel de start van de astronomische herfst van 2023.
Voor 1583 begon de herfst rond 15 september. In 1583 werd echter de gregoriaanse kalender ingevoerd en de juliaanse kalender afgeschaft. Dit had wel een eenmalige correctie tot gevolg. In Holland werd het na 1 januari 1583 direct 12 januari 1583 en vanaf dat moment begint de herfst meestal op 22 of 23 september.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries op het meetveld van het KNMI in De Bilt. Ook daar begint zaterdag 23 september de astronomische herfst.
De herfst start dit jaar op zaterdag 23 september, oftewel de start van de astronomische herfst van 2023. Zaterdag 23 september staat de zon loodrecht boven de evenaar. De zon is dan bezig om van noord naar zuid over de evenaar te trekken. Dag en nacht zijn dan overal op aarde ongeveer even lang. In de praktijk zit er nog verschil in de lengte van dag en nacht. De dag is op dit moment nog zo’n 10 minuten langer dan de nacht. Dit wordt veroorzaakt door twee dingen: Ten eerste is dat de tijdstippen van zonsopkomst en -ondergang betrekking hebben op de bovenrand van de zon en niet op diens middelpunt en ten tweede het effect van de atmosferische straalbreking, hierdoor is de zon even boven de horizon zichtbaar, terwijl zij er in werkelijkheid nog onder staat.
De komende tijd zullen we dan ook merken dat we wel degelijk in de herfst zijn beland. Naarmate de herfst vordert komt de zon nu ook steeds lager te staan en uiteindelijk zal het dan ook erg helder moeten zijn om de zon geregeld te zien schijnen. Want dichtbij de horizon lijken de wolken de blauwe hemel meer af te schermen. Dit noemt men ook wel het “coulisse-effect”. Geringe bewolking kan rond de kortste dag de zon nog behoorlijk afschermen. Verder daalt in Nederland de temperatuur in de herfst ongeveer met 1°C per week.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in Kudelstaart, paddenstoelen duiken nu ook weer meer en meer op.
De datum 23 september met de eerste astronomische herfstdag op de kalender is voor het Poolgebied een bijzondere datum. Op het eiland Spitsbergen dat ligt op 80° NB blijft de zon van 16 april tot 27 augustus boven de horizon en dat is ruim vier maanden boven de horizon. Vanaf rond 20 oktober tot rond 21 februari is het daar vier maanden donker. Precies boven de pool zelf is het onophoudelijk licht van 21 maart tot 22 september, een half jaar lang. Maar daarna gaan ze vanaf 23 september de constante duisternis in en die duurt ook een half jaar.
Bij ons nog geen duisternis, de dagen worden wel korter, maar we kunnen ook nog volop genieten van prachtige zonsondergangen of zonsopkomsten zoals op onderstaande foto.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
Op 21 september 2003 opmerkelijke temperaturen! Op het KNMI-station Vlissingen werd het die dag 26,8°C en op het KNMI-station Maastricht 29,1°C. Voor beide KNMI-stations waren dit nieuwe temperatuurrecords voor de derde decade van september.
Nat was het in augustus en september 2001! Op het KNMI-station Hoek van Holland viel vanaf 1 augustus t/m 20 september 2001 al meer dan 500 millimeter en dat is ruim 60% van wat daar normaal in een heel jaar wordt opgevangen.
In de nacht van 21 september 2004 meldde Vlieland westerstorm, windkracht 9. Wat toen opviel was de constante windsnelheid, om 3 uur bedroeg de gemiddelde windsnelheid 76 kilometer per uur en dat is stormkracht 9. Op de meetpaal Texel werd de sterkste windstoot gerapporteerd met 115 kilometer per uur.
Op 21 september 1990 woedde er een volwaardige eerste herfststorm. Er werd schade aangericht door windstoten en duinafslag.
Op 21 september 1933 viel er in Vlaardingen 94 millimeter neerslag.
In 1960 op 21 september een natte dag met in Kapellebrug 77 millimeter, Terneuzen 68 millimeter en in West-Kapelle 66 millimeter.
In 1939 op 21 september in de nacht van 20- op 21 september onweer met op Ameland 22 millimeter aan neerslag en in West-Kapelle 21 millimeter en in Amsterdam 17 millimeter.
Op 21 september 1935 op het KNMI-station Maastricht 23,5°C als maximum-temperatuur.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries uit Kudelstaart op Schiphol.
WINDMOLENPARK
Op de Noordzee bevindt zich sinds 2010 het grootste windmolenpark. Het windmolenpark is eigendom van de energiegroep Dong Energy uit Denemarken. Het windmolenpark kan voldoende stroom leveren aan zo’n 200.000 gezinnen, daarvoor staan dan ook 91 windmolens in het windmolenpark. De grootte van het windmolenpark is ongeveer 25 vierkante kilometer en ligt rond 30 kilometer uit de kust ten westen van Denemarken.
Het windmolenpark is wel een bijzonder windmolenpark, want het is het eerste windmolenpark dat is uitgerust met een transformator en met een woonplatform voor 24 mensen van de technische dienst. Denemarken heeft inmiddels al negen windmolenparken. Denemarken is nu al zover dat bijna 20% van het stroomverbruik in Denemarken wordt geleverd door windenergie. En Denemarken heeft nog meer plannen, de komende jaren zal het aantal windmolenparken zeker verdrievoudigen, althans dat is het streven. Vergeet niet dat er natuurlijk ook een prijskaartje aan hangt, het in 2010 geopende windmolenpark kostte wel even 469 miljoen euro.
Een aantal Amerikaanse onderzoekers beweren dat wereldwijd in wind genoeg energie zit om de hele wereld van stroom te voorzien. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van de wind aan het aardoppervlak en de atmosferische wind hoger op in de atmosfeer. Men heeft hierbij geen rekening gehouden met eventuele beperking van technische of economische aard. Wereldwijd heeft de mens rond 18 terawatt aan energie nodig, dat is 18 biljoen watt oftewel 18 met twaalf nullen. De wind wereldwijd aan het oppervlak heeft een vermogen dat twintig keer hoger ligt dan wat de mens wereldwijd nodig heeft. Bij de atmosferische winden moet je denken aan honderd keer zoveel.
De onderzoekers hebben wel rekening gehouden met de invloed die een groeiend aantal windturbines op de wind zelf zou hebben. Want windmolens zijn natuurlijk wel obstakels op aarde en hoe meer er komen, hoe groter de kans dat ze de wind op aarde negatief beïnvloeden.
De wind op aarde drijven de bekende windturbines op land en op zee aan. Voor de atmosferische winden moet je denken aan zwevende turbines. Momenteel experimenteert een Amerikaans bedrijf al met zwevende windturbines. Het zijn lichte vliegtuigjes die tot op grote hoogte kunnen stijgen en via een kabel de energie naar de grond sturen.