WE HEBBEN WEER EEN WARM METEOROLOGISCH JAAR ACHTER DE RUG, VOOR HET TIENDE JAAR OP RIJ!
HET IS WEER DE TIJD VAN “DE OLDE ROOP”!
| VRIJDAG 1 DECEMBER 2023 KNMI-STATIONS – laagste temp. nacht: -8,3°C Leeuwarden tot -0,3°C Ell – laagste temp. etmaal: -10,1°C Leeuwarden tot -1,7°C Vlissingen – aan de grond: -9,0°C Leeuwarden en -7,7°C Twente – hoogste temp. etmaal: 2,9°C Hoek van Holland tot -1,2°C Nieuw Beerta – hoogste temp. overdag: 2,9°C Hoek van Holland tot -1,8°C Twente – neerslag: nacht 1,1 mm Leeuwarden, overdag 0,7 mm Terschelling – neerslag etmaal: 2,7 mm Terschelling en 1,3 mm Lauwersoog – zon: 7 uur Den Helder, Stavoren, Wijk aan Zee tot zonloos Limburg, Oost-Brabant – hoogste windstoot 35 km/uur IJmuiden – hoogste windkracht 4 kustgebied, IJsselmeer, Zuid-Limburg WEERSTATION-BORCULO |
EEN JAAR GELEDEN 1 DECEMBER 2022 KNMI-STATIONS – laagste temperatuur: -1,5°C Voorschoten tot 6,0°C Lauwersoog – a/d grond: -2,7°C Voorschoten, -1.5°C Cabauw – hoogste temperatuur: 8,8°C Vlieland tot 5,5°C o.a. Twente – neerslag: nacht 0,2 mm o.a. Arcen, overdag 0,2 mm Terschelling – zon: 6,5 uur Berkhout tot zonloos oostelijke delen v/h land – hoogste windstoot 32 km/uur Lauwersoog, Terschelling WEERSTATION-BORCULO |
DATUMRECORDS 1 DECEMBER BORCULO
maximum-temperatuur: 13,2°C in 2000, 2003 tot -3,2°C in 2010
minimum-temperatuur: -8,1°C in 2010 tot 11,1°C in 2001
natste dag: 12 mm in 2001
zonnigste dag: 7,2 uur in 1997
DATUMRECORDS 1 DECEMBER KNMI-STATIONS
maximum-temperatuur: 16,3°C Maastricht in 2003 tot -5,7°C Twente in 2010
minimum-temperatuur: -14°C Eelde in 1973 tot 11,3°C Rotterdam in 2000
natste dag: 33,8 mm De Bilt in 1961
BIJZONDERHEDEN (VRIJDAG) 1 DECEMBER
Vorig jaar ging 1 december van start met lichte vorst tot -1,5°C op het KNMI-station Voorschoten. Dat lukte dit jaar op vrijdag 1 december met gemak nog veel kouder tot strenge vorst met -10,1°C op het KNMI-station Leeuwarden! Overdag vorig jaar 1 december werd het nog 8,8°C op het KNMI-station Vlieland, dat lukte dit jaar bij lange na niet met als hoogste temperatuur 2,9°C op het KNMI-station Hoek van Holland. Maar dit jaar ook KNMI-stations die tot een ijsdag kwamen en dat waren de KNMI-stations Deelen, Eelde, Leeuwarden en Nieuw Beerta. De laagste temperatuur op het KNMI-station Leeuwarden werd bereikt boven een sneeuwdek van rond 3-4 centimeter tijdens brede opklaringen.
Vrijdag 1 december de start van de meteorologische winter van 2023-2024 en dit jaar met een serieuze winterse start, dat lukte de afgelopen twee jaar niet. De datum 1 december is in de Volksweerkunde de naamdag van de Heilige Sint Eligius en de Volksweerkunde haakt daarop in met de volgende weerspreuk:
“Als Sint Eligius met vorst begint, wil hij dat drie maanden tot zijn vrind”!
Bovenstaande spreuk zal als muziek in de oren klinken voor menig winterliefhebber en dat zeker in het noorden van het land met de -10,1°C op het KNMI-station Leeuwarden gevolgd door -6,1°C op het KNMI-station Eelde. Aan de grond de laagste temperaturen tot in de ochtend van -9°C en -7,4°C op respectievelijk de KNMI-stations Leeuwarden en Eelde. Vrijdag in de avond zou het KNMI-station Twente aan de grond nog tot -7,7°C komen.
Vrijdag overdag een koude dag en dat zeker voor het oosten van Brabant en Limburg waar de zon de grote afwezige was, maar ook in het oosten van het land was het voor veel regio’s zonloos. Ook Borculo kon een zonloze dag noteren. Daarentegen in Noord-Holland en het IJsselmeergebied prachtig weer met tot bijna 7 uur zonneschijn. Kortom, al met al een echte winterse start van december 2023 en de meteorologische winter van 2024.
Het laatste jaar dat december hiervoor een serieuze winterse start had was in 2019 met op het KNMI-station Twente -4,1°C als laagste temperatuur van de maand december 2019, aan de grond in die nacht -6,0°C op het KNMI-station Twente. Overdag op 1 december 2019 op het KNMI-station Twente een maximum-temperatuur van 0,7°C en dat werd het laagste maximum van de maand.
Een koude start van de meteorologische winter had Nederland ook met de meteorologische winter van 2010-2011 met op 1 december -8,6°C op het KNMI-station Twente. Overdag op 1 december 2010 op het KNMI-station De Bilt niet hoger dan -3,7°C en daarmee zelfs een ijsdag, 24 uur lang een temperatuur onder het vriespunt. Alle KNMI-stations bleven toen onder het vriespunt het hele etmaal met de hoogste temperatuur -2,7°C op het KNMI-station Terschelling. Maar in 2010 op 1 december niet alleen winters, ook de herfst deed nog mee met veel wind tot storm aan de kust. Daarmee gevoelstemperaturen overdag van -15°C tot -18°C. In Borculo lag toen een sneeuwdek van twee centimeter met een minimum-temperatuur van -8,1°C. In Zierikzee lag toen zeven centimeter sneeuw en in Hoensbroek 10-11 centimeter.
Koud was het in de nacht naar 1 december 1973 met op het inmiddels opgeheven KNMI-station Echt strenge vorst met -14,2°C. Het KNMI-station De Bilt kwam die dag niet hoger dan een maximum-temperatuur van -1,8°C. Deze laatste is door de homogenisatie sinds 2016 herleid tot -1,1°C.
Voor het verdere laatste nieuws klik op: KNMI WEER WEERPLAZA
Onderstaande foto maakte Leen de Koning in de regio Nieuwerkerk a/d IJssel. Volle sloten en nu ook in het oosten van het land. Dat was vorig jaar in het oosten van het land wel het tegenovergestelde met kurkdroge sloten!
– In 2022 in het etmaal van 1 december tot in de ochtend de laagste minimum-temperaturen van -1,5°C en -0,8°C op respectievelijk de KNMI-stations Voorschoten en Rotterdam. Aan de grond de laagste temperaturen van -2,7°C en -1,5°C op respectievelijk de KNMI-stations Voorschoten en Cabauw. Het KNMI-station Cabauw had op waarnemingshoogte -0,2°C op waarnemingshoogte en het KNMI-station Rotterdam had aan de grond -0,5°C. Borculo had vorig jaar 1 december geen vorst met 4,7°C als minimum.
– In 2021 eind van de nacht naar 1 december in het Waddengebied windkracht 9 stormkracht, maar officieel geen storm omdat deze geen uur lang stand hield. De meeste neerslag vanaf middernacht tot in de avond 19 uur viel op het KNMI-station Woensdrecht met 7,3 millimeter.
– In 2013 was het onrustig met de start van december in Indonesië, daar in de nacht naar 1 december een tweetal aardbevingen. De eerste aardbeving was bij de Tanimbar-eilanden in het oosten van Indonesië en had een kracht van 6,9 op de schaal van Richter. De tweede was ten westen van Sumatra en had een kracht van 6,2 op de schaal van Richter.
– In 2012 op 1 december de start van de meteorologische winter met op vier van de 34 KNMI-stations lichte vorst en dat waren Arcen, Eelde, Westdorpe en Woensdrecht. Het KNMI-station Westdorpe had de laagste temperatuur met -0,7°C. De laagste temperatuur op het KNMI-station Arcen werd al voor middernacht bereikt met -0,2°C de avond daarvoor.
– In 2019 in de nacht naar 1 december de laagste temperatuur van -4,1°C op het KNMI-station Twente en aan de grond de laagste temperatuur -6,0°C. Het minimum van -4,1°C werd samen met het minimum op 28 december op de KNMI-stations Heino en Hupsel de laagste temperatuur van de maand. Het KNMI-station Hupsel had op waarnemingshoogte -3,3°C en aan de grond -4,2°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -3,1°C en aan de grond tot -3,3°C.
METEOROLOGISCHE WINTER resp. JAAR
Voor Borculo vrijdag 1 december zeker niet de warmste start van de meteorologische winter, want in 2000 en 2003 werd het in Borculo 13,2°C. De koudste start werd het ook bij lange na niet! Want de meteorologische winter van 2010 ging in Borculo van start met -8,1°C als minimum en het maximum overdag van -3,2°C en daarmee een ijsdag! Dit jaar bleef de temperatuur in Borculo overdag wel onder het vriespunt, maar vanaf middernacht tot 6 uur lag de temperatuur boven het vriespunt en daarmee geen ijsdag.
Over de meteorologische winter gesproken, we kennen ook het meteorologisch jaar! In de meteorologie werken klimatologen met het meteorologisch jaar en dat is de periode die precies vier meteorologische seizoenen bevat en loopt daarmee van december t/m november. Het meteorologisch jaar van 1 december 2013 t/m 30 november 2014 kwam op het KNMI-station De Bilt uit op 11,8ºC, in 2015 t/m november op 10,5ºC, in 2016 op 11,1ºC, in 2017 op 11,0ºC, in 2018 op 11,3ºC, in 2019 op 11,2ºC, in 2020 op 11,7ºC, in 2021 op 10,5ºC en in 2022 op 11,7ºC.
Het meteorologisch jaar van de afgelopen 12 maanden komt op het KNMI-station De Bilt uit op 11,5ºC. Normaal voor het KNMI-station De Bilt is 10,1ºC voor het meteorologisch jaar. Nu in 2023 voor het tiende jaar op rij warmer dan normaal. Het meteorologisch jaar van 1 december 2012 t/m 30 november 2013 kwam op het KNMI-station De Bilt uit op 9,8ºC. Dit is wel het laagste sinds het meteorologische jaar 1 december 2009 t/m 30 november 2010.
In 2010 op 1 december kon er voor het KNMI-station De Bilt nog een nieuw wapenfeit de boeken in. Voor het eerst in bijna 15 jaar was er namelijk weer eens een jaar te koud meteorologisch jaar verlopen. De gemiddelde temperatuur over het meteorologisch jaar van 1 december 2009 t/m 30 november 2010 was op het KNMI-station De Bilt uitgekomen op 9,4°C tegen normaal 10,1ºC. Kouder was het voor het laatst daarvoor in 1996 toen kwam het meteorologisch jaar van 1 december 1995 t/m 30 november 1996 uit op 8,6ºC.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries uit Kudelstaart, waar zouden zij op wachten? Misschien wel op de uitkijk voor een winterperiode.
Het etmaalgemiddelde in Borculo voor 2023 is t/m november uitgekomen op 12,6ºC, dat was over dezelfde periode in 202212,7ºC, in 2021 11,2ºC, in 2020 12,1ºC, in 2019 11,8ºC, in 2018 12,2ºC, in 2017 was dat 11,5ºC, in 2016 11,3ºC, in 2015 11,1°C en in 2014 maar liefst 12,6ºC. Dat was op 1 december 2011 in Borculo 11,5°C, in 2012 op 1 december 11,0°C en in 2013 op 1 december 10,4°C. Het warmste jaar vanaf 1 januari t/m november voor Borculo was nog 2007 met een etmaalgemiddelde van 12°C, die rol is tot 2022 overgenomen door 2014 met 12,6ºC. In 2022 de nieuwe koploper met op 1 december een etmaalgemiddelde van 12,7ºC, daar kwam 2023 net niet aan toe.
In 2014 wel een heel bijzonder jaar, november was de achtste maand van 2014 die een top 10 notering in de wacht sleepte in de lijst van warmste maanden sinds 1901. In 2014 kwamen alleen de maanden mei, juni en augustus niet in aanmerking voor een top 10 notering. Daarbij was mei een vrij normale maand, juni was wel aan de warme kant en augustus was de enige maand die te koel verliep. In 2022 van de eerste 11 maanden verliepen er 10 warmer dan normaal, alleen april verliep koeler. Nu in 2023 van de 11 maanden verliepen er ook 10 warmer dan normaal en evenals in 2022 ook nu in 2023 verliep april koeler.
OLDE ROOP
Het is weer tijd voor de “olde roop”, zie onderstaande foto.
Voor de Romeinen was december de tiende maand, “decem” betekent namelijk tien. In december zijn de dagen op z’n kortst. De kortste dag is rond 21 december, de start van de astronomische winter. Dit jaar is dat ook op 21 december. Op deze dag komt de zon maar zeven uur en drie kwartier boven de horizon uit. December is ook de maand van de feesten zoals Sinterklaas, Kerstmis en de jaarwisseling. Een minder bekend feest is Sint Stephanus op 26 december. Omdat er in de winter weinig te doen was, stonden de paarden veel op stal. Door het lange staan werden ze stijf en stram. Daarom haalden de jonge boeren en knechten de paarden uit de stal om gezamenlijk ritten te maken in de omgeving, meestal op 26 december op de dag van Sint Stephanus. Daarbij werd menige herberg aangedaan. Deze traditie wordt ook wel “het Steffenrijden” genoemd.
In Twente en in de Achterhoek wordt traditiegetrouw tussen de eerste Adventszondag tot Driekoningen op de midwinterhoorn geblazen. Onze voorouders deden dit om in de donkere wintertijd de boze geesten te verdrijven, om het licht te laten terugkeren en om uiting te geven aan hun angsten. Tevens was dit ook een manier om met elkaar te communiceren. Als blaasinstrument werd vroeger een ossenhoorn gebruikt. De ossenhoorn is vrij kort en meer dan één klaaglijke toon kon er eigenlijk niet uitgehaald worden. Vroeger was dit meer dan voldoende want het geluid droeg ’s winters kilometers ver over de hard bevroren essen rond de dorpen. Tegenwoordig heeft het midwinterhoornblazen meer een religieus tintje. Het kondigt de geboorte van het Kerstkind aan. Door een gebrek aan ossenhoorns worden tegenwoordig midwinterhoorns gebouwd uit stammen van de els, berk of wilg. Zij hebben dan een lengte van ongeveer anderhalve meter en een goede blazer haalt er vijf tot zes tonen uit. Het is belangrijk dat de tonen met elkaar verbonden worden, waardoor de “olde roop”, de weemoedige klank ontstaat.
Onderstaande foto maakte ondergetekende van de grootste “olde roop” ter wereld die in Eibergen staat langs de N18.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2017 in de nacht naar 1 december de laagste temperatuur van -3,1°C op het KNMI-station Cabauw en aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Berkhout met -5°C. Het KNMI-station Twente had ook lichte vorst op waarnemingshoogte met -1,7°C en aan de grond -3,2°C. Daarentegen op het KNMI-station Hupsel op waarnemingshoogte 1,2°C en aan de grond 0,7°C. In Borculo daalde de temperatuur tot 0,6°C op waarnemingshoogte en aan de grond tot -0,8°C.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries. Op de foto ziet U de vele rookpluimpjes van de kassen van Aalsmeer en Kudelstaart. Het gas dat verstookt wordt geeft waterdamp en dat condenseerde snel in de vochtige en koude lucht.
De Rijn had op 1 december 2011 ter hoogte van Lobith toen de laagste stand van de afgelopen decennia bereikt. De waterstand zakte tot 6.89 meter +NAP. Het vorige record bedroeg 6.90 meter +NAP in september 2003. Dat is inmiddels allemaal achterhaald, want zondagochtend 14 oktober 2018 was de stand bij Lobith 6.80 meter boven NAP, nooit eerder had de Rijn tot dan zo’n lage waterstand. Ook dat is inmiddels al weer achterhaald met op 18 augustus 2022 de historisch lage waterstand van 6.48 +NAP.
Op 1 december 1973 op het inmiddels opgeheven KNMI-station Echt een minimum van -14,2°C. Maar op 1 december 1984 op het inmiddels opgeheven KNMI-station Epen een maximum van 15,3°C.
In 1961 op 1 december een natte dag, op het KNMI-station De Bilt viel toen 33,8 millimeter neerslag en dat is voor De Bilt de natste 1 december sinds 1901. In Borculo viel op 1 december 1961 25 millimeter. Begin december 1961 traden de De Berkel en de Schoonebeker Diep buiten hun oevers.
In 1952 op 1 december op o.a. het KNMI-station De Bilt een ijsdag met een maximum-temperatuur van -0,9°C.
Op 1 december 1925 lag er in Doorn een sneeuwdek van 18 centimeter.
In 1918 vanaf 1 december tot 17 januari 1919 op het KNMI-station De Bilt zeven vorstdagen, dan te bedenken dat november 1918 tien vorstdagen had.
Op 1 december 1916 op het KNMI-station Vlissingen een maximum-temperatuur van -0,2°C. In het noordoosten van het land werd het ook een ijsdag.
Op 1- en 2 december 1867 was het stormachtig weer in Nederland.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons uit Klausheide, overvliegende kraanvogels op 1 december 2012. Het gebied boven de grens van Nederland met Duitsland ligt op de trekroute van de kraanvogels.
SCHAATSEN
Op 1 december 1993 kon er op diverse plaatsen al geschaatst worden op natuurijs. Dat kon ook in 1978 op 1 december in o.a. Bredevoort in de Achterhoek. Het KNMI-station Deelen had die dag een ijsdag. Maar ook in 2010 kon men al op natuurijs schaatsen!
Onderstaande drie foto’s zijn van 1 december 2010!
Op onderstaande twee foto’s schaatsers op natuurijs op 1 december 2010. Foto linksonder maakte Mark Wolvenne uit Terwolde, schaatsen op een stuk van het Drontermeer ten noorden van Elburg. Daar was het 40 centimeter diep met een ijsvloer van zeven centimeter. Het was prachtig zwart schaatsijs. De foto rechtsonder is gemaakt door Arie Verrips met de eerste schaatsers op het Leersummerveld.
Met de harde wind op 1 december 2010 kwam het ook tot stuifsneeuw op diverse plaatsen, onderstaande foto maakte Frans Sijmons uit Klausheide.
Met de harde wind op 1 december 2010 kwam het ook tot stuifsneeuw op diverse plaatsen, onderstaande foto maakte Frans Sijmons uit Klausheide.
