HET JAAR 2023 BEHOUDT DE WARMSTE START VAN HET JAAR SINDS 1901!
BIJZONDERHEDEN 1 JANUARI
Voor weer-info klik op één van onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Voor extremen etmaal KNMI-stations klik op één van onderstaande links:
temp/neerslag dag/nacht temp/neerslag/wind uren zon
Woensdag 1 januari (2025) werd landelijk de laagste temperatuur nog bereikt in het oude jaar 2024 op dinsdagavond 31 december rond 19.20 uur met 2,2°C op het KNMI-station Maastricht. De laagste temperatuur na middernacht in het etmaal van woensdag 1 januari was 3,8°C op het KNMI-station Maastricht.
De start van 2025 was in het teken van december 2024, namelijk zonloos en wel voor het hele land. Ondanks de afwezigheid van de zon kwam de temperatuur op vijf KNMI-stations in de kustgebieden nog op 10°C en hoger uit tot de hoogste temperatuur van 10,3°C op het KNMI-station Hoek van Holland.
De start van 2025 was onstuimig met veel wind tot een zware windkracht 10 op het KNMI-zeestation IJmuiden en op de KNMI-stations Den Helder, Vlieland en Terschelling stormkracht 9. Het KNMI-station IJmuiden had een windstoot van 111 kilometer per uur. Het werd de eerste storm van 2025 en het derde etmaal van deze winter met storm in de kustgebieden.
Borculo kwam met de start van 2025 tot de temperaturen van 5,4°C als minimum-temperatuur en 8,6°C als maximum-temperatuur. De laagste temperatuur van 3,2°C werd in Borculo bereikt voor middernacht. De warmste start van het nieuwe jaar blijft voor Borculo in 2023 met op 1 januari 15,3°C.
In 2024 in het eerste etmaal van januari liepen de temperaturen uiteen van 4,3°C als laagste minimum-temperatuur op het KNMI-station Berkhout tot de hoogste maximum-temperatuur van 9,9°C op het KNMI-station Voorschoten. Neerslag viel er tot in de dubbele cijfers met 14,8 millimeter op het KNMI-station Leeuwarden en 14,4 millimeter op het KNMI-station Nieuw Beerta. In Wageningen kwam het nog tot onweer met een hagelbui. Aan de kust stond een harde wind windkracht zeven. De hoogste windstoot werd landinwaarts bereikt met 80 kilometer per uur op het KNMI-station Eindhoven. De zon scheen 4 uur op het KNMI-station Voorschoten en het KNMI-station Deelen bleef zonloos.
In Borculo temperaturen op 1 januari 2024 van 4,8°C als minimum en 8,7°C als maximum met daarbij 0,4 uur zon en drie millimeter neerslag.
Onderstaande foto maakte Peter Visser vanaf Kijkduin met op de Noordzee stapelwolken.
In 2022 stond de “trein” van temperatuurrecords in het weekend van de jaarwisseling van 2022-2023 niet stil op beide dagen. Voor het KNMI-station De Bilt was de nachtperiode Oudejaarsavond/Nieuwjaarsnacht wel een hele bijzondere periode met maar liefst twee temperatuurrecords voor de maximum-temperatuur. Oudejaarsavond bereikte het KNMI-station De Bilt met 15,9°C een nieuw decemberrecord en na middernacht met 15,6°C een nieuw januarirecord, beide records voor de maximum-temperatuur. Het oude decemberrecord stond op 15,3°C van 24 december 1977 en het oude januari-record stond op 15,1°C van 13 januari 1993.
Ook het landelijk maximum-record voor januari sneuvelde in de Nieuwjaarsnacht van 2023 met de 16,9°C op het KNMI-station Eindhoven, het oude januari-record stond op 16,5°C van 16 januari 1947 op het KNMI-station Maastricht. Wel de opmerking dat de 16,5°C van 16 januari 1947 op het KNMI-station Maastricht de herleide temperatuur is door de homogenisatie van data door het KNMI. Ten tijde van 16 januari 1947 was de temperatuur 17,2°C.
De 16,9°C op het KNMI-station Eindhoven is vanzelfsprekend ook het nieuwe dagrecord voor Nederland voor 1 januari, het oude dagrecord was nog maar een jaar oud met 15,1°C op 1 januari 2022 op het KNMI-station Maastricht.
Ook Borculo noteerde in 2023 op 1 januari een nieuw datumrecord met 15,3°C, het oude datumrecord was 13,7°C van 1 januari 2022. Maar de 15,3°C is ook de hoogste januari-temperatuur voor Borculo, het oude record was 13,9°C van januari 2016.
Ook de minimum-temperaturen in de nacht naar 1 januari 2023 waren hoog! De laagste minimum-temperaturen van 9,4°C en 10,0°C op respectievelijk de KNMI-stations Terschelling en Stavoren en de hoogste minimum-temperaturen van 14,4°C op het KNMI-station Arcen en 14,1°C op de KNMI-stations Eindhoven en Volkel.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries op 1 januari 2022, op steeds meer locaties zagen we weer stromende beekjes. alleen het grondwaterpeil moest nog omhoog.
– In 2021 op 1 januari op uitgebreide schaal lichte vorst m.u.v. het zuidoosten van het land, het zuidwestelijk- en noordwestelijk kustgebied. De koudste regio in het midden van het land richting het kustgebied van Zuid-Holland. Het KNMI-station De Bilt was de koudste met -3,5°C gevolgd door het KNMI-station Cabauw met -3,4°C. De KNMI-stations Eelde, Rotterdam en Voorschoten hadden -3,3°C. Aan de grond hadden de KNMI-stations Heino, Cabauw en Woensdrecht zelfs matige vorst met respectievelijk -5,8°C , -5,5°C en -5,4°C. De KNMI-stations Hupsel en Twente hadden op waarnemingshoogte respectievelijk -1,9°C en -2,0°C en aan de grond -3,9°C en -4,1°C.
– In 2020 in de nacht naar 1 januari in het grootste deel van het land dichte tot zeer dichte mist en in de oostelijke helft van het land lichte vorst. Aan de grond kwam het in Brabant bijna tot matige vorst. Met de combinatie vorst en mist kwam het tot aanvriezende mist met als gevolg gladheid, er werd dan ook een weeralarm afgegeven. In de nacht naar 1 januari 2020 de laagste temperatuur tot 7 uur van -2,7°C op de KNMI-stations Stavoren en Terschelling en na 7 uur daalde de temperatuur op het KNMI-station Hupsel nog tot -3,6°C. Aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Volkel met -4,8°C en op het KNMI-station Hupsel -4,3°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -2,7°C en aan de grond tot -3,1°C. Voor Borculo in 2020 de koudste start van het jaar sinds 2010 toen de temperatuur in de nieuwjaarsnacht daalde tot -2,9°C.
Overdag ondanks de rond vijf uur zon in de Achterhoek kwam de temperatuur op het KNMI-station Hupsel op 1 januari 2020 niet verder dan 1,2°C. Het KNMI-station Twente kwam met -0,5°C overdag als maximum niet eens boven het vriespunt uit, het KNMI-station Nieuw Beerta bleef op 0,0°C steken.
– In 2016 in de nacht naar 1 januari best een bijzondere start, want na een vorstloze decembermaand op het KNMI-station De Bilt op de valreep lichte vorst met de start van het nieuwe jaar! Op 1 januari 2016 tot 7 uur de laagste temperatuur van 1,9°C op de KNMI-stations Berkhout, De Bilt en Voorschoten. Na 7 uur daalde de temperatuur nog flink tot op het KNMI-station Voorschoten tot landelijk de laagste temperatuur van -0,5°C. Ook het KNMI-station De Bilt kwam na een vorstloze decembermaand 2015 toen wel tot lichte vorst met -0,2°C. Aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Eindhoven met -2,5°C.
Onderstaande foto maakte Johan Effing uit Losser in 2017 op Nieuwjaarsdag van de eerste sneeuwklokjes. Toen viel daar in de avond ook enige tijd lichte sneeuw die overigens niet bleef liggen. In 2017 met de start van het nieuwe jaar ook voor het laatst tot 2020 enige winterse activiteit, daarvan was met de start van 2018 en 2019 geen sprake. Met de start van 2020 en 2021 sinds 2017 weer lichte vorst en de koudste start van het jaar sinds 2010.
DE START VAN HET NIEUWE JAAR
Na drie jaar op rij de start van het nieuwe jaar met landelijk vorst op waarnemingshoogte in 2015 t/m 2017 lukte dat in 2019 voor het tweede jaar op rij niet. In 2021 voor het tweede jaar op rij weer de start met lichte vorst en in 2022 toen nog de warmste start van het jaar sinds 1901. Daarin is met de start van 2023 gelijk al verandering in gekomen met de 16,9°C op het KNMI-station Eindhoven. In 2024 op 1 januari kwam Nederland niet hoger dan 9,9°C op het KNMI-station Voorschoten.
In de nachtelijke uren van 1 januari 2022 minimum-temperaturen het hoogst van 12,5°C en 12,3°C op respectievelijk de KNMI-stations Ell en Eindhoven. De laagste minimum-temperaturen van 6,7°C en 7,7°C op respectievelijk de KNMI-stations Terschelling en Stavoren. Het hoogste minimum van 12,5°C op het KNMI-station Ell doet niet mee voor het etmaal van 1 januari 2022 omdat dit minimum voor middernacht werd bereikt. Na middernacht was de hoogste minimum-temperatuur 11,8°C op de KNMI-stations Hupsel en Twente. Het datumrecord voor de hoogste minimum-temperatuur stond op 10,6°C van 1 januari 1921 op het KNMI-station Maastricht. Uiteindelijk sneuvelde het oude datumrecord met de 11,8°C op het KNMI-station Twente, de minimum-temperatuur op het KNMI-station Hupsel daalde nog op 1 januari 2022 tot 11,1°C. Maar al met al wel een groot verschil met de twee jaar daarvoor die met vorst begon en de koudste waren sinds 2010. Maar ook in de eerste nacht van 2023 was de hoogste minimum-temperatuur al weer hoger dan in 2022, het KNMI-station Arcen had 14,4°C als laagste temperatuur in de nacht naar 1 januari 2023 en over het etmaal daalde dat naar 10,5°C.
Overdag op 1 januari 2022 ook hoge maximum-temperaturen van 15,1°C op het KNMI-station Maastricht en 14,8°C op de KNMI-stations Ell, Westdorpe en Wijk aan Zee. De 15,1°C op het KNMI-station Maastricht werd een nieuw datumrecord en het werd ook de hoogste temperatuur van januari 2022, het vorige datumrecord was 14,2°C van 1 januari 1916 op het KNMI-station Vlissingen. Inmiddels weten we dat deze 15,1°C ook achterhaald is door de 16,9°C op het KNMI-station Eindhoven op 1 januari 2023. De laagste maximum-temperaturen op de KNMI-stations Terschelling en Stavoren op 1 januari 2022 waren respectievelijk 9,2°C en 10,1°C.
In Borculo was de hoogste temperatuur op 1 januari 2022 13,7°C en daarmee een nieuw datumrecord voor 1 januari. Het oude datumrecord was 13,0°C van 1 januari 2012 met 13,0°C. De laagste temperatuur in Borculo op 1 januari 2022 tot 19 uur was 11,7°C en dat werd tot middernacht 11,3°C en daarmee ook een nieuw datumrecord voor de minimum-temperatuur. Het oude datumrecord voor het minimum was 9,4°C van 1 januari 2012. Ook voor Borculo voor 1 januari een nieuw datumrecord met 15,3°C voor de maximum-temperatuur.
In 2015 na vier jaar weer voor het eerst met vorst in de eerste nacht! De nacht van de jaarwisseling van 2013 naar 2014 verliep voor het vierde jaar op rij ook vorstloos. In de nacht naar 1 januari 2011 was de laagste temperatuur 0,2°C op het KNMI-station Maastricht en dat was wel de eerste vorstloze nacht sinds 11 december daarvoor. In de nacht naar 1 januari 2012 werd landelijk de laagste temperatuur bereikt op het KNMI-station Nieuw Beerta met 6,9°C. Op het KNMI-station De Bilt was de laagste temperatuur in de nacht naar 1 januari 2012 goed voor een temperatuurrecord, het werd daar 10°C. Het oude record stond nog op naam van 1 januari 1917 met +8,6°C als minimum-temperatuur. In 2013 op 1 januari 6,5°C als laagste temperatuur op het KNMI-station Terschelling.
In Borculo in de nacht naar 1 januari 2012 een laagste temperatuur van 9,4°C. Voor Borculo was het toen de “warmste” nacht naar 1 januari sinds het begin van de reguliere metingen in 1981. Het oude record was voor Borculo +6,5°C in 1984, dat record is toen werkelijk verpulverd.
Met een minimum-temperatuur van 10,4°C in het Belgische Ukkel was de nieuwjaarsnacht van 2012 daar de warmste sinds 1883. Wat De Bilt voor Nederland is, is Ukkel voor België.
De jaarwisseling is in het verleden ook al dikwijls heel wat kouder verlopen. De koudste jaarwisseling had Nederland in 1971 toen de temperatuur op het KNMI-station Eelde daalde tot -21°C. Enkele andere temperaturen in die nacht waren -16,1°C op het inmiddels opgeheven KNMI-station Joure en -15,7°C op het KNMI-station Leeuwarden.
VUURWERK
Op onderstaande foto’s vuurwerk, linksonder op Schiphol en rechtsonder in Gouda. Foto links is van Peter de Vries en rechtsonder van Onno Hungerink. Maar in 2022 i.v.m. corona “geen” vuurwerk, maar daar kwam niet zoveel van terecht. Wel was de lucht veel minder verontreinigd.
We staan er eigenlijk niet bij stil hoeveel rotzooi we de lucht inbrengen met het jaarlijkse vuurwerk met oud en nieuw. In een normale situatie bevat de lucht ongeveer 30-40 microgram fijnstof per kubieke meter. Direct na de jaarwisseling kan dit wel oplopen tot 4000 microgram per kubieke meter. Voor de meeste grote steden is Nieuwjaarsdag daarmee één van de meest vuile dagen van het jaar. In de binnenstad van Den Haag bevatte tijdens de jaarwisseling van 2012-2013 een kubieke centimeter lucht het eerste half uur van 2013 bijna 300 duizend ultrafijne deeltjes. Dit is zes keer zoveel als in sigarettenrook en zestig keer zoveel als in een gewone nacht. Dit blijkt uit metingen die meetbureau Sensornet tijdens de nieuwjaarsdag van 2013 deed op het dak van het eigen hoofdkantoor in de binnenstad van Den Haag. Dan moet je bedenken dat dit geen plek is waar mensen vuurwerk staan af te steken. Op straat waar het vuurwerk wordt afgestoken zal ongetwijfeld de concentraties schadelijke stoffen vele malen hoger zijn.
In een land als Duitsland wordt in de Nieuwjaarsnacht rond 2300 ton kooldioxide de lucht ingeschoten, dit is vergelijkbaar met 550 vluchten per vliegtuig van München naar New York, heen en terug!
Zo werd op 1 januari 2009 in de stad Groningen zeer zware smog gemeten. Er zat meer dan 420 milligram fijnstof in de lucht, terwijl er bij 200 milligram al sprake is van ernstige smog. In de avond van 31 december 2008 werd het al snel zeer mistig en in de nieuwjaarsnacht was het toen op veel plaatsen potdicht. In het oosten van het land zijn toen ook diverse ongelukken gebeurd door de zeer dichte mist. In Twente was het zicht geruime tijd niet meer dan 10 meter.
Het is bekend dat zelfs kortdurende verhoogde fijnstofconcentraties tot extra hartaanvallen, beroertes en ziekenhuisopnamen kunnen leiden!
In de Nieuwjaarsnacht van 2021 en 2022 was de lucht wel aanzienlijk schoner.
In Rotterdam in 2020 om 1 uur 994 microgram/m³ en dit jaar 390 microgram/m³
In Utrecht in 2020 om 1 uur 996 microgram/m³ en dit jaar 446 microgram/m³
In Amsterdam in 2020 om 1 uur 451 microgram/m³ en dit jaar 317 microgram/m³
In Heerlen in 2020 1 uur 1.234 microgram/m³ en dit jaar 224 microgram/m³
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2019 in het westen van Finland registreerde Hammarland op 1 januari een windstoot van 149,8 kilometer per uur, een record voor Finland. Ook in Noorwegen, Denemarken en Zweden werden zeer hoge windsnelheden gemeten. Het Zweedse Örskär meldde een hoogste windstoot van bijna 139 kilometer per uur, het Noorse Hemsedal kwam tot 144 kilometer per uur.
Het nieuwe jaar 2018 begon in Nederland met veel wind, het zeestation IJmuiden had een hoogste windstoot van 93 kilometer per uur en landinwaarts had het KNMI-station Volkel een hoogste windstoot van 76 kilometer per uur.
In 2017 in de nacht naar 1 januari de laagste temperatuur van -4,1°C op het KNMI-station Maastricht. In Borculo daalde de temperatuur tot -1,5°C. Overdag viel af en toe verspreid wat lichte neerslag, meest wat motregen. Met temperaturen rond tot onder het vriespunt op een bevroren ondergrond ook onderkoelde regen met als gevolg ijzelvorming en dat met name in het zuidoosten van het land. Verder zo hier en daar ook wat lichte sneeuw, o.a. in Twente was dat het geval en verder naar het zuidoosten van het land. Op het KNMI-station De Bilt daalde overdag de temperatuur tot rond -1°C. Hetzelfde beeld in Borculo met de hoogste temperatuur in de nacht en na 12 uur overdag onder het vriespunt met de laagste temperatuur eind van de middag van -1,5°C. Het KNMI-station Hupsel overdag als maximum -0,2°C.
Onderstaande foto is van 1 januari 2016, ongekend hoe hoog en groen het gras was, foto is gemaakt door Peter de Vries uit Kudelstraart.
Na een thermische opleving in het Noordpoolgebied was het ook daar begin januari 2016 weer afgekoeld. Eind december 2015 was de temperatuur op de Noordpool opgelopen tot rond het vriespunt, normaal voor deze tijd is een temperatuur van -25°C tot -40°C. Met de start van 2016 was de temperatuur weer gedaald tot rond -15°C, weliswaar nog wel te warm voor de tijd van het jaar.
In de nacht naar 1 januari 2015 de laagste temperatuur -2,1°C op het KNMI-station Eindhoven. In Borculo daalde de temperatuur tot -0,6°C. Aan de grond had het KNMI-station Eindhoven ook de laagste temperatuur met -4,4°C. De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden in de weerhut een laagste temperatuur van respectievelijk -0,1°C en +0,6°C, aan de grond respectievelijk -0,9°C en -0,5°C. In Borculo in de eerste nacht van 2015 ook grondvorst met -1,1°C. In de nacht naar 1 januari 2015 was het behoorlijk vochtig en daarmee kwam het op uitgebreide schaal tot rijpvorming, de wereld was dan ook op veel plaatsen wit op de vroege ochtend van 1 januari 2015. In Duitsland kwam het o.a. in Düsseldorf en Arnsberg in Noordrijn-Westfalen en in het zuidwesten van Duitsland tot zeer dichte mist met een zicht van 5- tot 10 meter!
De hoogste temperatuur op nieuwjaarsdag 2013 in Borculo was 9,2°C. Daarmee was het jaar 2013 zeer zacht van start gegaan, toen gingen nog slechts twee jaren in Borculo sinds 1981 nog zachter van start. De “warmste” start van het nieuwe jaar had Borculo tot 2013 in 2012 met 13°C gevolgd door 2007 met 12,3°C. Dat is inmiddels achterhaald met de warmste start van het jaar in 2022 met in Borculo 13,7°C.
De temperatuur daalde in de avond van 1 januari 2013 snel en om 19 uur was het in Borculo 3,7°C en dat was ook de laagste temperatuur van het etmaal van 1 januari 2013.
Hieronder een foto van het strand van Zandvoort op nieuwjaarsdag 2010, sneeuw op het strand. Foto is afkomstig van de webcam van Zandvoort.com.
Onderstaande foto is van 1 januari 2010 in Egmond aan Zee en mag best een opmerkelijke foto worden genoemd, foto is gemaakt door Marijke Schipper. Aan het strand toen volop zon en daar lagen ze in de middag gewoon te zonnebaden, terwijl op de achtergrond nog sneeuw op het strand lag. In Borculo lag op 1 januari 2010 de gehele dag een sneeuwdek van 1 centimeter. Op Kreta begon het nieuwe jaar met een maximum-temperatuur van 30,4°C.
In 2007 op 1 januari kwam het op enkele plaatsen al tot onweer. Rond middernacht was het 13,1°C op het KNMI-station Woensdrecht. Losser begon het jaar 2007 met 13 millimeter aan neerslag.
In 1979 op 1 januari kwam het tot onweer in Borculo. Op het KNMI-station Ell werd het 12,8°C. Rond middernacht op de KNMI-stations Gilze-Rijen en Woensdrecht 13,1°C. In Losser viel op 1 januari 1979 13 millimeter aan neerslag.
De koudste Nieuwjaarsdag beleefde Nederland in 1997! Het KNMI-station De Bilt kwam op 1 januari 1997 tot een etmaalgemiddelde van -11,4°C en de maximum-temperatuur die dag was daar -7,3°C en dat is nog steeds het datumrecord voor de maximum-temperatuur. Het KNMI-station Maastricht kwam op 1 januari 1997 niet hoger dan -12,3 °C. In Borculo waren de temperaturen op 1 januari 1997 ook extreem laag, het minimum was -15,4°C en het maximum was -10,7°C.
Rond middernacht tijdens de jaarwisseling van 1996-1997 op het KNMI-station De Bilt -11,9°C en op het KNMI-station Maastricht -14,3°C met voor het gevoel -23°C.
In 1987 op 1 januari op het opgeheven KNMI-station Oost-Maarland met 11,7°C de hoogste temperstuur van januari 1987. Ook Epen kwam tot 11,7°C met de hoogste temperatuur.
In 1979 op 1 januari op het KNMI-station Twente een maximum-temperatuur van -13°C en op het KNMI-station Eelde een minimum-temperatuur van -18,7°C. De minimum-temperatuur op het KNMI-station Terschelling was -16,7°C en op het KNMI-station Den Helder -18,8°C. In Ten Post daalde de temperatuur tot -23,3°C. Om middernacht op het KNMI-station Maastricht -15,2°C.
In 1926 het jaar van de watersnood.
Op 1 januari 1919 op het KNMI-station De Bilt een minimum-temperatuur van -2,4°C en dat werd de laagste temperatuur over de periode 1 december 1918 t/m 17 januari 1919. Door de homogenisatie van data door het KNMI is dit minimum sinds 2016 herleid tot -2,3°C.
Op 1 januari 1916 een 24-uursaftapping in Bodegraven van 17 millimeter.
In 1854 tijdens de jaarwisseling op het toenmalige hoofdkantoor van het KNMI in Utrecht een sneeuwdek van 15 centimeter.
Op 1 januari 1850 op het KNMI-station De Bilt dat toen nog gevestigd was in Utrecht een maximum-temperatuur van 4,5°C.
In 1552 was de bouw van de burcht Zonnenburg klaar, sinds 1848 meteorologische waarnemingen door Buys Ballot en sinds 31 januari 1854 door het door Buys Ballot opgericht KNMI. De bouw van de burcht Zonnenburg was een opdracht van Karel V, één van de vier versterkingen rond de stad Utrecht op strategische plekken.
Het jaar 1848 het eerste jaar met KNMI-metingen op de Sonnenborgh in Utrecht, in 1854 de oprichting van het KNMI en in 1896 de verhuizing naar De Bilt.
In 1854 in Utrecht een jaarwisseling met een sneeuwdek van 15 centimeter.
In 1421 het jaar van de Sint-Elisabethvloed, in 1530 het jaar van de Sint-Felixvloed, in 1570 het jaar van de Allerheiligenvloed, in 1654 het jaar van het springen van de kruidtoren van Delft, in 1861 het jaar van de grote overstroming in het rivierengebied en in 1926 het jaar van de grote watersnoodramp.
NAALDIJS
Als je in een woordenboek opzoekt wat naaldijs is dan staat er “licht papijs ontstaan door opdrijving”.
Hieronder een foto van de vorming van naaldijs.
Naaldijs is toch wel iets bijzonders, het ontstaat als de temperatuur van de lucht onder het vriespunt uitkomt en de temperatuur van de bodem wel boven het vriespunt ligt. De vorstgrens zal daarmee ergens tussen de luchtlaag en de bodem liggen, dit kan ook net onder het maaiveld in de grond liggen. Daar nu de bodemtemperatuur boven het vriespunt ligt zal het aanwezige vocht omhoog bewegen, warmere sferen zijn lichter dan koudere sferen. Dit effect wordt extra versterkt in de wat nattere bodems zoals bijvoorbeeld een veen-bodem. Het omhoog bewegende vocht cq. waterdamp zal in de vrieslucht boven de bodem bevriezen, de ijsvorming begint bij het nulgraden-niveau. Men ziet dit vaak gebeuren net onder het maaiveld. Doordat bij ijsvorming meer ruimte nodig is zal de grond hier deels omhoog worden gedrukt. Vanuit de natuurkunde weten we dat ijs isolerend werkt, daarmee wordt het verschil tussen de vorstige lucht en de warmere bodem in stand gehouden en zolang de lucht koud genoeg is groeit de ijsvorming door. Het ijs krijgt een naaldvormige structuur, vandaar de benaming naaldijs.
Bij smelten komt de hoeveelheid bodem die is opgetild weer terug omlaag. De bodem wordt daardoor wel iets luchtiger. Het bijzondere is nu dat als dit proces op een helling plaatsvindt, dan zorgt het voor een beweging van grond omlaag. Het verijzen gebeurt loodrecht op de helling, het smelten gebeurt loodrecht omlaag. Dit zorgt voor een zaagtand-achtige beweging omlaag. Dit wordt nog versterkt door het dag-nacht ritme van s’nachts vorst en overdag warmer. Het is wel eens voorgekomen dat deze beweging van de bodem verschillende meters per jaar kan opleveren.