
DE DATUM 2 FEBRUARI IS EEN MERKELDAG, WAT ZEGT DAT OVER HET VERDERE VERLOOP VAN DE WINTER?
MOGELIJK KAN DE BOSMARMOT OP GROUNDHOGDAY IN AMERIKA EN CANADA U MEER VERTELLEN!
BIJZONDERHEDEN 2 FEBRUARI
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Voor extremen etmaal KNMI-stations klik op één van onderstaande links:
temp/neerslag dag/nacht temp/neerslag/wind uren zon
Zondag 2 februari nagenoeg in het hele land vorst, alleen de KNMI-stations Terschelling, Vlieland en Vlissingen bleven net boven het vriespunt met de minimum-temperatuur tot 18 uur. In de oostelijke helft van het land kwam het op uitgebreide schaal tot matige vorst. Met de laagste temperatuur van -6,4°C op het KNMI-station Woensdrecht net niet de laagste temperatuur van dit jaar tot nu toe tot 18 uur, dat bleef nog -6,5°C op het KNMI-station Maastricht van 14 januari. Maar dat veranderde zondagavond nog met -6,8°C op het KNMI-station Eelde, de laagste temperatuur van dit jaar tot nu toe en de winter van 2025.
Aan de grond op klomphoogte 10 centimeter boven het maaiveld werd wel de laagste temperatuur van dit jaar bereikt en wel met strenge vorst, -10,6°C en -10,2°C op respectievelijk de KNMI-stations Eindhoven en Gilze-Eijen. Het KNMI-station Hupsel in de Achterhoek had net geen strenge vorst op klomphoogte met -9,8°C, op waarnemingshoogte -5,6°C.
Borculo bereikte met -5,5°C als minimum-temperatuur de laagste temperatuur sinds 18 januari 2024 toen het -6,1°C werd. Voor Borculo nu al een lagere temperatuur voor februari dan in februari 2024 toen de laagste temperatuur van de maand slechts -0,1°C was. Met 8,9 uur zon op zondag 2 februari in Borculo het tweede etmaal op rij met een zonurenrecord, het oude record stond op 8,6 uur zon op 2 februari 2012. Nu met twee februari-dagen al meer zonuren dan in de eerste drie weken van december.
De vorst in de Achterhoek was ruim voldoende om op de schaats te kunnen in Winterswijk op zondagochtend en dat was nu voor deze winter al de tweede keer.
Zondag 2 februari had het KNMI-station Woensdrecht de grootste temperatuursprong oftewel amplitude van 13,2°C! Namelijk van -6,4°C als landelijk de laagste minimum-temperatuur tot 6,8°C als landelijk de hoogste maximum-temperatuur. Daarentegen op het KNMI-station Terschelling slechts een temperatuursprong van 3,0°C en wel van 0,3°C als minimum tot 3,3°C als maximum.
Het langer worden van de dagen gaan we nu toch goed merken. De datum 2 februari is de dag van Maria Lichtmis en dat sluit helemaal aan met het lengen van de dagen. Het lengen van de dagen is van groot belang voor de temperatuur van de grond en dat heeft weer betrekking op het groeiseizoen. Zo is de datum 17 maart van Sint Geertruid een belangrijke datum richting de start van de lente, m.a.w. de equinox. De Volksweerkunde haakt daar op in met de weerspreuk: Met Sint Geertruid komt de warmte de grond uit.
In de volksweerkunde is de 2e februari een merkeldag. Het weer op zo’n overgangsdag zou van belang zijn voor de rest van de maand of het seizoen. Wetenschappelijk is dat niet hard te maken, maar het langer worden van de dagen was ook vroeger opvallend. Volgens bijgeloof maakten de boze wintergeesten de weg vrij voor goede geesten die voor rijke oogsten konden zorgen. De volksweerkunde kent de spreuk:
“Schijnt de zon met lichtmis hel, komt er nog vaak vorst en wel streng en fel”!
De Duitse volksweerkunde zegt dat als op Maria Lichtmis de zon duidelijk meer schijnt als gemiddeld, dan betekent dat voor februari een kans van 60% en voor februari en maart samen 67% kans op meer vorstdagen dan gemiddeld. U mag zelf de conclusie trekken. Maar misschien kan de bosmarmot in Amerika ons helpen, de datum 2 februari is namelijk in Amerika Groundhog Day!
In 2024 op 2 februari was het “nationale warme truiendag”! Met temperaturen die opliepen op de KNMI-stations in Zeeland tot ruim boven de 10°C, het KNMI-station Westdorpe kwam tot 12,0°C en met bijna 5 uur zonneschijn dan wordt het met een trui in de zon wel haast te warm. Maar in het oosten en zuidoosten van het land zonder rugdekking van de zon en temperaturen overdag onder de 8°C met een stevige wind dan is een trui niet bepaald een overbodige luxe. In het oosten van het land werden de hoogste temperaturen in de avond pas bereikt tot bijna 10°C.
Voor Borculo was 2 februari 2017 met 12,8°C de op één na warmste 2 februari, alleen in 2002 op 2 februari werd het nog veel warmer met 15,8°C.
Zeer bijzonder was het weer op 2-3 februari 2001! Toen in Borculo 16 uurvakken op rij met sneeuwval en de volgende dag op 3 februari 2001 zelfs 17 uurvakken op rij. In totaal 33 uurvakken dat het sneeuwde in twee dagen tijd en dat is toch wel zeer uniek. Dit leverde een sneeuwdek op van 14 centimeter in de avond van 3 februari 2001 in Borculo.
De sprokkelmaand van 1959 begon met veel zon met een zonneschijnpercentage op 2 februari van maar liefst 95%! Maar vanaf 6 februari ging het licht uit, gedurende 14 opeenvolgende dagen scheen de zon niet.
Onderstaande foto maakte Leen de Koning van meeuwen. De volksweerkunde kent daarover de volgende weerspreuk: Meeuwen op het land, storm aan de zeekant! Storm zit voorlopig niet in de verwachtingen.
– In 2023 in de nacht naar 2 februari de laagste minimum-temperaturen van 3,1°C op het KNMI-station Eelde en 4,5°C op de KNMI-stations Deelen en Nieuw Beerta. Aan de grond de laagste temperaturen van 1,6°C en 3,9°C op respectievelijk de KNMI-stations Eelde en Nieuw Beerta.
Overdag op 2 februari 2023 de hoogste maximum-temperaturen van 10,2°C op het KNMI-station Westdorpe en 9,9°C op de KNMI-stations Hoek van Holland en Maastricht.
De meeste neerslag vanaf middernacht tot in de avond 19 uur viel op de KNMI-stations Twente en Hoogeveen met respectievelijk 16,2- en 12,9 millimeter. In de nachtelijke uren viel op het KNMI-station Hoogeveen 6,9 millimeter en op de KNMI-stations Berkhout en Deelen 5,7 millimeter en overdag op de KNMI-stations Twente en Hupsel respectievelijk 13- en 6,8 millimeter.
De meeste zon voor Zeeland tot bijna 5 uur, daarentegen in het noordoosten- en oosten van het land zonloos en ook regionaal elders in de oostelijke helft van het land zonloos. De wind bereikte windkracht zes krachtig in de kustgebieden met de hoogste windstoot van 61 kilometer per uur op het KNMI-station Den Helder.
– In 1995 vanaf 23 januari begon de Maas flink te stijgen door de overvloedige regens in Luxemburg en de Ardennen. Maar ook de Rijn kreeg met hoge waterstanden te maken. Op 27 januari 1995 werden duizenden mensen geëvacueerd in de regio van de grote rivieren. Op 27 januari 1995 brak later op de dag de dijk door bij Susteren. Ook in de rest van het rivierengebied kregen de dijken het zwaar te verduren door het wassende water. Op 2 februari 1995 brak het cruciale moment aan of de dijken het zouden houden of niet. Inmiddels waren al 250.000 mensen geëvacueerd. Complete dorpen en steden waren veranderd in spooksteden.
Wat kan het verschil groot zijn van jaar tot jaar! In 2017 in januari/februari een heel ander verhaal, in de laatste week van januari 2017 was het waterpeil van de Rijn zelfs 9,5 meter lager dan de hoogste stand in 1995! Evenals in 2019 en 2020 ook nu hogere waterstanden van de grote rivieren, maar zeker niet zo dramatisch als in 1995.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons uit Klausheide op 2 februari 2017 in de middag, in de zon op het zuiden voelde het wel aan als lente. In 2024 op 2 februari was het lentegevoel nog het meest in Zeeland met bijna 5 uur zon en temperaturen tot boven de 10°C en overdag droog. Nu in 2025 op zondag 2 februari gaf het weerbeeld met nagenoeg volop zonneschijn nog wel een lentegevoel, maar met de (gevoels)temperatuur zeker nog geen lentegevoel.
– In 2022 in de nacht naar 2 februari met de laagste temperaturen van 5,4°C en 5,5°C op respectievelijk de KNMI-stations Nieuw Beerta en Stavoren de eerste nacht sinds 4 januari daarvoor met minima in het hele land boven de 5°C. Overdag op 2 februari met 11,1°C als hoogste temperatuur op het KNMI-station Volkel het zevende etmaal op rij met landelijk de hoogste temperatuur in de dubbele cijfers en die reeks zou nog oplopen tot acht etmalen op rij. Verder op 2 februari 2022 de meeste neerslag op het KNMI-station Westdorpe met 2,1 millimeter en 7,8 uur zon op het KNMI-station Stavoren. De enige spelbreker was de stevige wind, op het KNMI-station Nieuw Beerta nog een windstoot van 81 kilometer per uur.
– Was op 2 februari 2022 de winter ver weg, in 2021 op 2 februari was het voorjaar nog ver weg! Onderstaande foto maakte Frans Sijmons op 2 februari 2021, zijn kippen zagen voor het eerst sneeuw en dat was even wennen.
– In 2021 in de nacht naar 2 februari de laagste temperaturen in het noordwesten van het land. Het KNMI-station Stavoren was de koudste met -4,4°C gevolgd door de KNMI-stations Terschelling en Vlieland met respectievelijk -4,1°C en -4,0°C. Ook het KNMI-station Den Helder kwam nog tot -3,9°C. Aan de grond de laagste temperaturen op de KNMI-stations Den Helder en Terschelling met -6,0°C gevolgd door de KNMI-stations Leeuwarden en Vlieland met repectievelijk -5,9°C en -5,8°C. Het KNMI-station Stavoren die de koudste was op waarnemingshoogte had aan de grond -5,3°C. Overdag op 2 februari 2021 viel in het noorden (natte) sneeuw en ijsregen. In het noordoosten van het land sneeuwde het enige tijd en daarmee kwam het tot een sneeuwdekje van 1-2 centimeter. De meeste neerslag vanaf middernacht tot de avond om 19 uur op het KNMI-station Gilze-Rijen met 10,1 millimeter gevolgd door het KNMI-station Westdorpe met 9,2 millimeter.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in de omgeving van Wilhelminaoord, ijspegels die in de zuidelijke helft van het land geen kans kregen op 2 februari 2021.
– In 2012 op 2 februari overdag zonovergoten met in Borculo 8,6 uur zon. Voor Borculo daarmee de zonnigste 2e februari sinds 1995. Verder in Borculo een maximum-temperatuur van -4,3°C. Het was voor Borculo de koudste 2e februari sinds 1981. Wat een groot verschil met 2002! Op 2 februari 2002 met 15,8°C in Borculo en dat met bijna 8 uur zon de warmste 2e februari sinds 1981. Toen kwam het KNMI-station Arcen tot 17,4°C en dat was tevens de hoogste temperatuur van februari 2002.
– In 1996 in de ochtend van 2 februari kwam het tot ijzelvorming en daarmee veranderden de autowegen in vooral het zuidwesten van het land in complete ijsbanen. In de avond begon het ook nog te sneeuwen en twee dagen later voor het eerst sinds de strenge winter van 1963 de IJsselmeertocht, op de schaats wel te verstaan.
GROUNDHOG DAY
De datum 2 februari is in Amerika Groundhog Day!
Voor Amerika lijkt de winter nog niet voorbij en daar kunnen ze een vroege lente nog niet verwelkomen! Tenminste als we de bosmarmot Phil uit het plaatsje Punxsutawney in Pennsylvania mogen geloven. Want zoals de traditie het daar wil werd de bosmarmot op Groundhog Day (2 februari) uit z’n winterslaap gewekt. Onder de bewonderende blikken van tienduizenden mensen zag de bosmarmot Phil dit jaar zijn eigen schaduw, m.a.w. nog zes weken langer in een winterperiode en nog geen lente! Dit is dan volgens de volksoverlevering een duidelijk teken dat een vroege lente dit jaar nog niet in aantocht is. Als de bosmarmot zijn eigen schaduw ziet dan houdt de winter nog zes weken aan. In 2019, 2020 en 2024 zag de bosmarmot niet zijn eigen schaduw, dit i.t.t. de jaren 2017, 2018 en ook in 2021 t/m 2023 en nu in 2025. Deze ceremonie van de volksoverlevering bestaat al sinds 1887 en heeft Punxsutawney intussen doen uitgroeien tot een toeristische trekpleister bij uitstek. Het gebeuren trekt elk jaar rond 30.000-40.000 bezoekers en dat is viermaal zoveel als het aantal inwoners van Punxsutawney.
Wetenschappers zijn van mening dat het gebruik is ontstaan door een versmelting van legendes van de oorspronkelijke inwoners van Amerika en Duitse immigranten. Zo geloofde een indianenstam die in Punxsutawney woonde dat hun voorouders bosmarmotten waren. De christelijke Duitse immigranten brachten dan weer hun eigen ‘wijsheid’ mee van de legende van de bosmarmot. Ontwaakt op 2 februari (Maria Lichtmis) de bosmarmot uit zijn winterslaap en schrikt hij wanneer hij zijn eigen schaduw ziet dan trekt de bosmarmot zich snel in zijn hol terug om nog enkele weken door te slapen. Sinds 2000 t/m 2012 kondigde de bosmarmot Phil twee keer een vroege lente aan en in zes jaren duurde de winter inderdaad nog zes weken lang. In 2013 zag de bosmarmot geen schaduw en kondigde een vroege lente aan. In 2014 evenals in 2015 zag de bosmarmot wel zijn eigen schaduw en kondigde hiermee nog zes weken winter aan! In 2016 werd er geen schaduw gezien en kondigde een vroege lente aan! In 2017 zag de bosmarmot wel zijn eigen schaduw en daarmee nog zes weken winter en dat ook voor 2018!
Natuurlijk heeft dit betrekking op het weer aan de andere kant van de oceaan, maar het kan van invloed zijn op het weer in West-Europa. In 2017 kregen wij later in februari nog wel een koudere periode. In 2018 ging het helemaal op, toen kregen we in de loop van februari t/m begin maart nog ijzig koud weer! In 2019 en ook in 2020 zou een vroege lente in aantocht zijn en dat hebben wij wel gemerkt in beide jaren. In 2019 op 27 februari 20,5°C op het KNMI-station Arcen en in 2020 op 16 februari 18,2°C op het KNMI-station Arcen. In 2021 deden we dat “kunstje” nog eens overduidelijk over met landelijk op 23- t/m 26 februari temperaturen van rond 18°C-19°C! In 2022 liep dat allemaal wel wat anders! De laagste- en hoogste februari-temperatuur in 2022 hadden we nog voor de boeg met de laagste temperatuur op 12 februari met -4,8°C op het KNMI-station Twente en de hoogste temperatuur vier dagen later op 16 februari met 14,1°C op het KNMI-station Westdorpe. Maar zeker zo bijzonder was in februari 2022 met zes etmalen op rij met stormkracht aan de kust van 16- t/m 21 februari.
In februari 2023 zag de bosmarmot op 2 februari wel zijn schaduw, m.a.w. nog zes weken winter! Een echte serieuze winterperiode kwam er niet, maar nog wel regelmatig koude nachten met vorst. Zo kon men 8 februari en eind februari begin maart zelfs nog op de schaats in Winterswijk op natuurijs. De laagste temperatuur van februari werd toen op 27 februari gemeten met -7,1°C op het KNMI-station Twente.
In februari 2024 zag de bosmarmot op 2 februari niet zijn eigen schaduw, oftewel een vroege lente zou zijn geboren in het plaatsje Punxsutawney in Pennsylvania. Voor Nederland ook geen echte winterse periode meer, wel een vroege lente met o.a. voor Borculo de warmste maanden februari en maart sinds 1981! Landelijk was de laagste temperatuur in februari 2024 slechts -4,1°C op 8 februari op het KNMI-station Eelde.
Overigens is de scoringspercentage van Phil de bosmarmot slechts 39%! Maar niemand die daarom treurt, het hele gebeuren gaat meer wat er daar om heen gebeurd.
Overigens op 2 februari 1976 was er nog de Groundhog Day storm die op 4-5 februari 142 centimeter sneeuw bracht in Oswego, wel met lake-effect. Op 2- en 3 februari 1952 zijn de enige data in februari dat er nog een tropische storm ontstond in het Caribisch gebied. Het wordt ook wel de Groundhog Day Storm genoemd.
Op onderstaande foto de bosmarmot met zijn eigen schaduw die hij zag op zondag 2 februari, oftewel nog zes weken winter en nog geen lente in aantocht in het plaatsje Punxsutawney in Pennsylvania.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2019 in de nacht naar 2 februari de laagste temperatuur van -1,1°C op het KNMI-station Arcen, de oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden minima van -0,9°C en -0,3°C. Aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Hupsel met -1,4°C, het KNMI-station Twente had -0,5°C aan de grond. In Borculo daalde de temperatuur tot -0,5°C en aan de grond tot -1,7°C.
Overdag viel in Borculo viel de neerslag vanaf 8:30 uur als sneeuw en tot 16:30 uur had het constant gesneeuwd met wisselende intensiteit. Begin van de avond lag er in Borculo een sneeuwdek van drie centimeter, overdag dooide het sneeuwdek deels ook weer.
In 2016 in de nacht naar 2 februari op het KNMI-station Vlieland de hoogste windstoot van 85 kilometer per uur. Ook in het binnenland veel wind met op het KNMI-station Hoogeveen nog een hoogste windstoot van 75 kilometer per uur. Overdag was de wind ook een spelbreker en dat niet alleen in de kustgebieden. Landelijk de hoogste windstoot overdag op het KNMI-station Vlieland met 90 kilometer per uur. In Borculo zowel in de nacht als overdag een hoogste windstoot van 53 kilometer per uur. Onderstaande foto maakte Johan Effing 2 februari 2016, aan het water goed te zien dat er meer wind stond.
In de nacht naar 2 februari 2015 de laagste temperatuur van -2,3°C op het KNMI-station Eelde en aan de grond -4,2°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -0,4°C in de weerhut en aan de grond tot -1,5°C. De neerslag in de nacht viel verder landinwaarts ook als sneeuw, zo was de wereld eind van de nacht en begin van de ochtend in de Betuwe op diverse plaatsen wit. Verder op veel plaatsen behoorlijk glad door bevriezing van natte weggedeelten.
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet in de ochtend van 2 februari 2015 in Zuidhorn, spekglad door bevriezing van natte weggedeelten. Dat was niet alleen in Zuidhorn, op veel plaatsen in het land waren o.a. klinkerwegen spekglad geworden.
Op 2 februari 2013 op de Veluwe tijdelijk wit met een sneeuwdekje van één centimeter, in Borculo viel alleen wat natte sneeuw.
De winter sloeg hard toe begin februari 2012 en dat was te merken aan het gasverbruik. Op 1 februari 2012 ging er landelijk 519 miljoen kuub gas door de gaspijp, het hoogste verbruik sinds 2 januari 1997 met 567 miljoen kuub gas. In 1997 twee dagen later op 4 januari de laatste Elfstedentocht.
De tiendaagse periode van 2-11 februari 2012 eindigde voor De Bilt met -7,2°C op een vijfde plaats, een respectabele afstand van 1956 die van 15-24 februari -10,2°C had en in 1929 van 11-20 februari -9,7°C had.
In 1998 op 2 februari op het KNMI-station Woensdrecht een minimum van -13°C en dat was ook de laagste temperatuur van februari 1998. In die nacht had zelfs Haamstede in Zeeland strenge vorst.
Op 2 februari 1991 op het inmiddels opgeheven KNMI-station Soesterberg -11,2°C als laagste temperatuur.
Op 2 februari 1963 op het KNMI-station Beek (nu Maastricht) een maximum-temperatuur van -5,4°C en het minimum was -13,2°C. In Vlissingen scheen de zon 7,1 uur.
Op 2 februari 1956 een ijzig koude nacht met een laagste temperatuur van -19°C op het KNMI-station Deelen.
Een koude nacht was er ook daags voor de Elfstedentocht in de nacht naar 2 februari 1954 met een laagste temperatuur van -12,8°C op het KNMI-station De Bilt.
In 1856 op 2 februari werd op het toenmalige meetveld van het hoofd-KNMI-station dat toen nog gevestigd was in Utrecht een laagste temperatuur gemeten van -16°C boven een sneeuwdek van 10 centimeter.
Onderstaande foto maakte Ed Aldus uit Barendrecht van de zonsopkomst op 2 februari 2014, de morgenstond heeft goud in de mond!
WEERSTATION KAHLEN ASTEN
In het Duitse middelgebergte lag veel sneeuw rond 2 februari 2015 en o.a. in het Zwarte Woud ook al diverse sneeuwlawines. Zo lag er in het Sauerland op veel plaatsen meer dan een halve meter sneeuw tot lokaal wel 80 centimeter.
Onderstaande foto links maakte Stefan Verkerk uit Wezep op 1 februari 2015 in het Sauerland, op de foto het weerstation bij Winterberg op de Kahlen Asten. De foto rechtsonder hetzelfde weerstation in de zomer.